Του Θέμη Τζήμα
Τις συνέπειες της κρίσης και της μνημονιακής πολιτικής τις βιώνουμε άμεσα και καθημερινά σε μια σειρά πεδίων. Στο παραγωγικό, στο διεθνοπολιτικό, στο κοινωνικό, στο πολιτικό, στο δημοσιονομικό, στο πολιτειακό. Αυτό που συχνά και επικίνδυνα μας διαφεύγει είναι κάτι ακόμα βαθύτερο, που συνιστά αποτέλεσμα όλων των παραπάνω: η εμπέδωση μιας διαδικασίας πλήρους αλλοτρίωσης της ανθρώπινης φύσης και συνεπεία αυτής η γέννηση ενός νέου προτύπου, πλήρως ανελεύθερου ανθρώπου.
Η αλλοτρίωση βεβαίως είναι σύμφυτη με τον καπιταλισμό και κάθε άλλο παρά άγνωστο υπήρξε το φαινόμενο στην κοινωνία μας. Η καπιταλιστική κρίση ωστόσο και η μνημονιακή στρατηγική περαιτέρω βύθισης στη φτώχεια, στην ανεργία, στο περιθώριο και στην απαξίωση της πλειοψηφίας του λαού διεισδύουν στον εσώτερο πυρήνα της ανθρώπινης φύσης. Διαμορφώνουν το φοβικό, αποπροσανατολισμένο, αδύναμο και γι' αυτό εν τέλει υποταγμένο άνθρωπο.
Φοβικό, διότι υφίσταται ένα βομβαρδισμό απειλών για τη δουλειά του- αν έχει- την επιβίωσή του, την οικογένειά του, τα προσωπικά του όνειρα που “κηρύσσονται” απραγματοποίητα. “Μαθαίνει” ότι είναι έρμαιο του εργοδότη- νυν ή πιθανού- του, του άδικου νόμου, των κανιβαλικών κανόνων της αγοράς, της βίας.
Αποπροσανατολισμένο, διότι υποφέρει από την παραπλανητική υπερπληροφόρηση, που σε συνδυασμό με το νεοναζιστικό φαινόμενο προσπαθούν να τον ωθήσουν είτε στην αδράνεια, είτε στον εκφασισμό. Η κρίση και τα μνημόνια θέλουν και πετυχαίνουν σταδιακά να δομούν τον πολίτη που δεν ξέρει τί του φταίει. Επιδιώκουν εκείνον και εκείνη που ακόμα και αν αντιπαρατίθεται με τις μνημονιακές δυνάμεις κοντοστέκεται και υπαναχωρεί πριν την πλήρη ρήξη με αυτήν την πολιτική, δηλαδή με τον πυρήνα του καπιταλισμού μοντέλου και του είδους ανθρώπου που δομεί. Επιτρέπουν τους “αγανακτισμένους” αλλά τσακίζουν κάθε επαναστατική διάθεση.
Αδύναμο, καθώς χάνει την ιδιότητα του ανήκοντος σε μια κοινότητα που μοιράζεται εξελισσόμενη ταυτότητα, που δομεί δεσμούς αλληλεγγύης και που μάχεται από κοινού. Προληπτικά- δηλαδή πριν ακόμα από το ξέσπασμα της κρίσης- και φυσικά κατά τη διάρκειά της όλοι οι θεσμοί λαϊκής συμμετοχής και δράσης, όλες οι ταυτότητες και παρατάξεις- πλην των συντηρητικών- αντιδραστικών- απαξιώθηκαν και εν τέλει ισοπεδώθηκαν. Ο άνθρωπος πρέπει να γυρίσει στο μικρότερο κύτταρο, αυτό της οικογένειας με στόχο την επιβίωση ή και να κλειστεί στον εαυτό του. Στις μικρότερες δηλαδή δυνατές, πλέον παραδοσιακρατικές δομές που δεν μπορούν να συγκρουστούν και να ανατρέψουν το κοινωνικό και οικονομικό κατεστημένο.
Εν τέλει υποταγμένο λοιπόν, καθώς ο άνθρωπος με τα παραπάνω χαρακτηριστικά υιοθετεί στάση ζωής, συνήθειες, αντιλήψεις και επιδιώξεις που είναι ευθέως αντίθετες προς τα ταξικά του συμφέροντα. Χρεώνει μέσα από στερεοτυπικές και ηθικιστικές αναλύσεις τα δεινά του πιο εύκολα στο διπλανό του παρά στον εργοδότη του ή πολύ περισσότερο στο καπιταλιστικό μοντέλο, επιδιώκει να γίνει καλύτερος υπάλληλος του μοντέλου που του στερεί τις δυνατότητές του να εξελιχθεί ολόπλευρα σε καθεστώς ελευθερίας. Ταυτίζεται με τους καταπιεστές του και στερεοτυπικά αποδέχεται το παρόν σύστημά εκμετάλλευσής του ως δεδομένο.
Στη βάση των παραπάνω, η στρατηγικότερη μέχρι σήμερα επιτυχία του μνημονίου είναι ακριβώς αυτό που ο επιτετραμμένος της τρόικας στο υπουργείο οικονομικών Γ. Στουρνάρας περίπου δήλωσε πρόσφατα: η ησυχία, δηλαδή η διαδικασία υποταγής με άλλα λόγια, του λαού. Ο στόχος τους είναι να διαμορφώσουν ένα νέο μοντέλο ανθρώπου, αντιπολιτικού δηλαδή μη- πολίτη, που θα συνδυάζει από τη μια τα χειρότερα στοιχεία νεοέλληνα “ελληνάρα” όταν θα βρίσκει λίγα παραπάνω χρήματα και από την άλλη ανταγωνιστικού ως προς τους διπλανούς του και υποτακτικού προς τους “ανωτέρους” του στην κοινωνική και παραγωγική ιεραρχία του καπιταλισμού. Μισούν τις γενιές που επαναστάτησαν ή έστω που εξεγέρθηκαν και γι' αυτό προτιμούν μια γενιά που θα λεηλατεί απλά βιτρίνες και θα ζηλεύει καταναλωτικούς, εξατομικευμένους “παραδείσους”.
Σήμερα, η μεγάλη μάχη λοιπόν είναι για την ελευθερία του ανθρώπου και την επαναστατικοποίηση της κοινωνίας μας. Για να μη δομηθεί μια πλήρως αλλοτριωμένη γενιά που μαθαίνει να σκύβει στο χέρι που την καταπιέζει. Γι' αυτό και η αναγκαιότητα εντοπίζεται στη διαμόρφωση της φιλοσοφίας και της παράταξης της κοινωνικής απελευθέρωσης. Ο αγώνας στην Ελλάδα και όχι μόνο είναι στην ουσία του κοινωνικό- απελευθερωτικός και κατά συνέπεια δημοκρατικός, πατριωτικός και ανθρωπιστικός. Το διακύβευμα είναι η ίδια η επίτευξη κοινωνίας με πολίτες μέλη ή το πλήρες πισωγύρισμα σε αγελαίες, συντηρητικές, αντιδραστικές και δουλικές συμπεριφορές από αθροίσματα υποταγμένων και αδυνάμων ατόμων.
Σε αυτό το πλαίσιο ο αντιμνημονιακός αγώνας πρέπει να μετατραπεί ξεκάθαρα σε αγώνα για την ελευθερία του ανθρώπου.