Το χάσμα των ευκαιριών κοινωνικής συμμετοχής μεταξύ των πλούσιων χωρών του Βορρά και των φτωχότερων χωρών του ευρωπαϊκού Νότου έχει διευρυνθεί σε τέτοιο βαθμό, που πλέον θεωρείται μια συνθήκη ικανή να «τινάξει στον αέρα» την κοινωνική σταθερότητα και τη συνοχή εντός της ένωσης. 

  • Διαβάστε ολόκληρη την έκθεση εδώ.
Ο «ευρωπαϊκός δείκτης κοινωνικής δικαιοσύνης» του ιδρύματος Bertelsmann για το 2014, που ήρθε πρόσφθατα στη δημοσιότητα, εξετάζει στη βάση 35 κριτηρίων 6 πεδία: 
  • της αποτροπής της φτώχειας, 
  • της πρόσβασης στην εκπαίδευση, 
  • της πρόσβασης στην αγορά εργασίας,
  • της υγείας,
  • της λεγόμενης δικαιοσύνη μεταξύ των γενεών και
  • της κοινωνικής συνοχής με την αντιμετώπιση των διακρίσεων.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, η κοινωνική δικαιοσύνη έχει περιοριστεί σημαντικά εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, και ιδιαίτερα στις χώρες του Νότου (Ελλάδα, Ισπανία και Ιταλία) αλλά και στις ευάλωτες Ιρλανδία και Ουγγαρία.

Μόλις 3 χώρες έχουν κατορθώσει να βελτιώσουν σημαντικά τους αντίστοιχους δείκτες από το 2008 και αυτές είναι η Γερμανία, η Πολωνία και το Λουξεμβούργο.
 

Επιβεβαιώντας μία εικόνα καθόλα γνωστή στην ευρωπαϊκή κοινότητα, η μελέτη αποδεικνύει με πλήθος εμπειρικών στοιχείων πως η επιβεβλημένη δημοσιονομική πειθαρχία και λιτότητα έχουν επηρεάσει αρνητικά την κοινωνική δικαιοσύνη, περιορίζοντας σημαντικά την επενδυτική πρωτοβουλία σε νευραλγικούς τομείς, όπως είναι η εκπαίδευση, η έρευνα και η ανάπτυξη. Σαν αποτέλεσμα, η ανεργία των νέων έχει εκτοξευθεί, αυξάνοντας παράλληλα και τη φτώχεια – και μάλιστα την ώρα που η φτώχεια στην τρίτη ηλικία δείχνει τα τελευταία χρόνια να περιορίζεται στην ευρωπαϊκή επικράτεια.
  • Το 25,4% των ανθρώπων που κατοικούν στην ευρωπαϊκή επικράτεια (2012 και 2013) κινδυνεύουν με φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό (+1,7% σε σχέση με το 2009) – Η πλειοψηφία αυτών είναι νέοι  και παιδιά.
  • Το 63,5% (2013) των κατοίκων της Ευρώπης εργάζεται – Το 2008 το αντίστοιχο ποσοστό έφτανε το 66% – Διακηρυγμένος στόχος της ΕΕ για το 2020 είναι το 75%.
  • Αυστρία, Δανία και Γερμανία, και σε δεύτερη φάση Φινλανδία και Σουηδία, παρουσιάζουν τις περισσότερες ευκαιρίες για πρόσβαση στην αγορά εργασίας.
 

Τα βασικά ευρήματα της μελέτης
Η Σουηδία (7,48), η Φινλανδία (7,13), η Δανία (7,06) και η Νορβηγία (6,96) είναι οι 4 χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις στο πεδίο της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Ακόμη και αυτές, ωστόσο, εμφανίζουν ορισμένες αδυναμίες: Οι μετανάστες δεν έχουν τόσο εύκολη πρόσβαση στην αγορά εργασίας, ενώ στη Σουηδία και τη Φινλανδία σημειώνονται αυξημένα ποσοστά νεανικής ανεργίας (23,5% και 19,9% αντίστοιχα).
 

Η Τσεχία (6,63), η οποία διαπρέπει στην αποτροπή της φτώχειας, και οι ηπειρωτικές Αυστρία (6,61), Γερμανία (6,55) και Λουξεμβούργο (6,54) ακολουθούν στην κατάταξη.

Χάρη στην οικονομική κρίση, η ανάπτυξη της γερμανικής αγοράς εργασίας επηρέασε θετικά στην αποτροπή της φτώχειας και τη μείωση της νεανικής ανεργίας. Την ίδια ώρα, ωστόσο, η Γερμανία αναδύεται ως αγορά εργασίας δύο ταχυτήτων: Από τη μία το σπαστό ωράριο, οι εξαιρετικά χαμηλοί μισθοί και η προσωρινή εργασία και από την άλλη οι «κανονικές συνθήκες εργασίας». Παράλληλα, Γερμανία και Αυστρία παρουσιάζουν παρόμοια προβλήματα και στον τομέα της εκπαίδευσης: Το κοινωνικό υπόβαθρο των μαθητών εξακολουθεί να παίζει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξή του και τις ακαδημαϊκές επιτυχίες του.
 

Εκτός από την Τσεχία, ακόμη δύο χώρες με κομμουνιστικό παρελθόν κατορθώνουν να τερματίσουν πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (5,6), και αυτές είναι η Σλοβενία (6,34) και η Εσθονία (6,19). Ξεπερνούν, μάλιστα, και παραδοσιακές ευρωπαϊκές δυνάμεις όπως είναι το Βέλγιο (6,16), η Γαλλία (6,12) και το Ηνωμένο Βασίλειο (5,94).

Αξίζει να σημειωθεί πως τόσο η Γαλλία, όσο και το Ηνωμένο Βασίλειο παίρνουν κάτω από τη βάση στον τομέα των ίσων ευκαιριών στην εκπαίδευση.
 

Η Πολωνία (5,36), 16η στην κατάταξη, είναι ακόμη μία μετα-κομμουνιστική χώρα που κατόρθωσε να σημειώσει σημαντική πρόοδο σε σχέση με το 2008 (+1,34), περιορίζοντας σημαντικά τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό.
 
Κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και κυρίως στις τελευταίες θέσεις βρίσκουμε χώρες του Νότου και των Βαλκανίων. Πορτογαλία (5,14), Κύπρος (5,11) και Ισπανία (5,09) βρίσκονται στις θέσεις 18-20. Ακόμη χαμηλότερα η Ιταλία (4,77), η Ουγγαρία (4,63), η Βουλγαρία (4,23), η Ρουμανία (4,06) και τέλος η Ελλάδα (3,73) στην 28η θέση με τη μεγαλύτερη υποχώρηση του δείκτη κοινωνικής δικαιοσύνης μέσα σε 6 χρόνια (- 1,45):
 
Με τη νεανική ανεργία στο 60%, την αιφνίδια φτωχοποίηση του πληθυσμού, την περιστολή των δημόσιων δαπανών στην υγεία, τις αυξανόμενες διακρίσεις, τη ρατσιστική βία εις βάρος των μεταναστών και το υπέρογκο δημόσιο χρέος να βαραίνει τις νεότερες γενιές, η πολιτική και κοινωνική σταθερότητα της χώρας κινδυνεύει σοβαρά.