«Την αποστολή μου στον κόσμο την εξετέλεσα»

Αντί βιογραφίας

Ο Νίκος Πλουμπίδης γεννήθηκε στα Λαγκάδια Γορτυνίας την Πρωτοχρονιά του 1903. Το 1924 διορίστηκε δάσκαλος, πέντε χρόνια αργότερα όμως, απολύθηκε λόγω της ένταξης του και της δράσης του στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, ήδη από το 1925. Το 1929 εξελέγη στο Προεδρείο των Δημοσίων Υπαλλήλων,  ενώ την ίδια χρονιά προσεβλήθη από φυματίωση, ασθένεια που θα τον συνοδεύσει ως το τέλος της ζωής του. Το 1931, εξελέγη μέλος του Γραφείου Περιφερειακής Επιτροπής Αθήνας του ΚΚΕ και το 1932 μέλος του Προεδρείου της Ενωμένης ΓΣΕΕ. Το 1934 επισκέφθηκε τη Μόσχα, όπου εκπροσώπησε την Ενωμένη ΓΣΕΕ στην Κόκκινη Συνδικαλιστική Διεθνή, ενώ σπούδασε και στο KUTV (Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο Εργαζομένων της Ανατολής).

Τον Δεκέμβρη του 1935 – στο 6ο Συνέδριο του ΚΚΕ – εξελέγη αναπληρωματικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής. Το 1938, και καθώς οι πολυάριθμες συλλήψεις από την δικτατορία του Ι. Μεταξά είχαν αποδεκατίσει το στελεχικό δυναμικό, ο Πλουμπίδης εξελέγη μέλος του Πολιτικού Γραφείου. Συνελήφθη τον Μάιο του 1939. Τον Φεβρουάριο του 1942 δραπέτευσε από την Τρίπολη και γύρισε στην Αθήνα, όπου υπηρέτησε ως υπεύθυνος εκ μέρους του Πολιτικού Γραφείου για τις οργανώσεις Αθήνας και Πειραιά, αναπτύσσοντας σημαντική δραστηριότητα, ιδιαίτερα στην οργάνωση του ΕΑΜ.

 Κορυφαία στιγμή, η ματαίωση της  πολιτικής επιστράτευσης Ελλήνων εργατών για τα εργοστάσια της Γερμανίας, τον Μάρτιο του 1943.

Ο Δημοσθένης Παπαχρήστου γράφει για την μαζική απεργία της 5^ης Μαρτίου:

« Δεν κινήθηκε τίποτα. Κατέβηκε όλος ο λαός της Αθήνας… 200-250 χιλιάδες άνθρωποι κάτω. Μαζί ήταν και οι μονάδες του ΕΛΑΣ που είχαμε, κι εγώ, ως καπετάνιος του ΕΛΑΣ, ήμουν επικεφαλής του συντάγματός μου στην πορεία αυτή. Ο λαός κατέλαβε το Υπουργείο Εργασίας στην οδό Μπουμπουλίνας, ανέβηκαν επάνω, βρήκαν τις καταστάσεις αυτών που θα επιστρατεύονταν, τις πέταξαν κάτω και τις έκαψαν. Αποτέλεσμα αυτού του μεγαλειώδους αγώνα ήταν ότι ματαιώθηκε η επιστράτευση. Αυτό  ήταν για τους  Γερμανούς  αποφασιστική ήττα. Ήταν σαν να χάσανε εφτά μεραρχίες.»

Κατά τα Δεκεμβριανά, ο Ν. Πλουμπίδης ήταν άρρωστος και δεν μετείχε στις συνεδριάσεις του Πολιτικού Γραφείου. Παράλληλα, όμως, σύμφωνα με μαρτυρίες του Δ. Παπαχρήστου, δεν συμφωνούσε με τον τρόπο που χειριζόταν η ηγεσία του ΚΚΕ την όλη υπόθεση και είχε μάλιστα πει: «Σε λίγες μέρες θα έρθει ο Άρης και θα ρίξει τους Άγγλους στη θάλασσα».

Αδιάκοπα στην παρανομία από το 1947, μετά το κύμα συλλήψεων στελεχών το 1948 και 1949, ο Νίκος Πλουμπίδης θα πρωταγωνιστήσει στην καθοδήγηση των  παράνομων κομματικών οργανώσεων, αλλά και στην αναδιοργάνωση της πολιτικής εκπροσώπησης της αριστεράς. Το 1951, με εντολή του Ν. Ζαχαριάδη, μετείχε ενεργά στην ίδρυση της ΕΔΑ (3.8.1951). Την ίδια περίοδο, σε συνεργασία με τον Νίκο Μπελογιάννη, προχώρησε στην έκδοση καθημερινής εφημερίδας, του Δημοκρατικού, της οποίας  η κυκλοφορία απαγορεύτηκε αμέσως μετά τη σύλληψη του Μπελογιάννη. Λίγο αργότερα ξεκίνησε και η απομόνωση του από το κόμμα.

Όπως έγραψε πρόσφατα ο γιος του, Δημήτρης Πλουμπίδης, με αφορμή τα 60 χρόνια από την εκτέλεση του «Μπάρμπα», «πρόκειται για ζήτημα που δεν έχει ως σήμερα πλήρως διευκρινιστεί και ανήκει στην διαχείριση της ήττας στον εμφύλιο πόλεμο από την εξόριστη κομματική ηγεσία και τις διαφορετικές στρατηγικές ανασυγκρότησης  των κομματικών και αριστερών δυνάμεων στην Ελλάδα.»

«Τιμή μου εγώ έχω πάνω απ’ όλα την τιμή του κόμματος»

Κατά καιρούς, πολλοί έχουν προσπαθήσει να ερμηνεύσουν τους λόγους για τους οποίους το ΚΚΕ, υπό την καθοδήγηση του Νίκου Ζαχαριάδη, στοχοποίησε ως «χαφιέ» ένα από τα πλέον ηρωικά στελέχη του. Πριν περάσουμε σε κάποιες από αυτές τις ερμηνείες, ας μιλήσουμε λίγο για αυτά που επεφύλαξε η μοίρα σε ένα γνήσιο κομμουνιστή.

Το Μάρτιο του 1952, και ενώ ο Νίκος Πλουμπίδης παραμένει καταζητούμενος, δημοσιεύει, μέσω των συνηγόρων του, μια επιστολή στην οποία ξεκαθαρίζει πως αυτός ήταν ο καθοδηγητής του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ στην Ελλάδα – και όχι ο Μπελογιάννης – και κατά συνέπεια η καταδίκη του ήταν άδικη και δολοφονική πράξη. Παράλληλα, προσφέρεται να παρουσιαστεί στις αρχές και να δικαστεί ο ίδιος για τις πράξεις για τις οποίες καταδικάστηκε ο Μπελογιάννης, υπό την προϋπόθεση να μετατραπούν οι εις βάρος του θανατικές αποφάσεις. Για το γνήσιο της υπογραφής του μάλιστα, εκτός από τον γνωστό στην Ασφάλεια γραφικό του χαρακτήρα, βάζει πάνω στην επιστολή και το δακτυλικό του αποτύπωμα.

«Το γράμμα αυτό δημιούργησε αμέσως μια ευφορία, ότι σώζεται ο Μπελογιάννης με μια προσφυγή στον Άρειο Πάγο», σημειώνει ο Δ. Παπαχρήστου. «Δύο μέρες μετά όμως, ο Ζαχαριάδης διέψευσε το γράμμα ως πλαστό, λέγοντας ότι ο Πλουμπίδης νοσηλεύεται στο εξωτερικό. Στην ουσία έδινε το πράσινο φως για να εκτελεστεί ο Μπελογιάννης. Χρειαζόταν ένα τέτοιο θύμα ο Ζαχαριάδης για πολλούς και ποικίλους λόγους. Και πραγματικά, σε λίγες μέρες ο Μπελογιάννης εκτελέστηκε.», σημειώνει.

Η Έλλη Παπά, ερμηνεύει τις εξελίξεις με τον ίδιο τρόπο: «Με ρωτήσανε πολλοί, κι ακόμη με ρωτάνε, για ποιο λόγο ο Ζαχαριάδης έβγαλε πλαστό το γράμμα του Πλουμπίδη. Ίσως γιατί το ήθελε, να μην υπάρξει άλλο ένδικο μέσον, τους απαντώ. Να γίνει αναπόφευκτη η εκτέλεση του Μπελογιάννη. Και για να ετοιμαστεί η σκηνοθεσία του «χαφιέ Πλουμπίδη» που θα σήκωνε όλες τις αμαρτίες. Ο Ζαχαριάδης είχε ανάγκη από ένα χαφιέ. Κι από έναν ήρωα. Δεν μπορεί να το ερμηνεύσει κανείς διαφορετικά, τους είχε ανάγκη έτσι και τους δύο, και τον Πλουμπίδη και τον Μπελογιάννη. Τους ήθελε έτσι. Και νεκρούς.»

Σύμφωνα με τις υπάρχουσες μαρτυρίες, ήδη από τον Γενάρη του 1952, το Πολιτικό Γραφείο είχε ζητήσει από τα μέλη του να γράψουν ό,τι γνωρίζουν για τον Πλουμπίδη, ξεκινώντας και επίσημα τη διαδικασία ενοχοποίησής του. Λίγους  μήνες αργότερα, τον Ιούλιο το 1952, το ΠΓ υιοθέτησε, με εισηγητή τυπικά τον Β. Μπαρτζιώτα, μια απόφαση που κατήγγειλε τον Πλουμπίδη ως χαφιέ.

Στις 25 Νοεμβρίου του ’52, ο Νίκος Πλουμπίδης συλλαμβάνεται. Δύο μέρες μετά, στις 27 του μηνός ο Ζαχαριάδης αναγγέλλει ότι είναι από 27ετίας χαφιές, «πράκτορας του εχθρού στις γραμμές μας».

Σε γράμμα του, τα Χριστούγεννα του 1952, ο Νίκος Πλουμπίδης απαντά:

«Αυτό που επείγει δεν είναι η ανασκευή της κατηγορίας, αυτό θα το κάνει το κόμμα αργότερα, αλλά η διαφύλαξη της ενότητας του κόμματος και η εμπιστοσύνη στην ηγεσία του κόμματος. Η ανακοίνωση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ  δεν οφείλεται σε προσωπικούς λόγους, αλλά στη φροντίδα της Κεντρικής Επιτροπής να προφυλάξει το κόμμα από έναν υποτιθέμενο σοβαρό εχθρό. Η ανακοίνωση είναι έκφραση των υπαρχόντων ερωτηματικών που γεννήθηκαν στην Κεντρική Επιτροπή από ενδείξεις και από γνώμες μου πάνω σε σοβαρά προβλήματα. Η ανακοίνωση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ οσοδήποτε οδυνηρή είναι για μένα και έτσι όπως είναι, πάλι είναι ΣΕΒΑΣΤΗ. Εκείνοι που με αγαπούν και με σέβονται οφείλουν να πειθαρχήσουν στο κόμμα, να διαφυλάξουν την ενότητα του κόμματος και να έχουν εμπιστοσύνη στην ηγεσία. Και να είναι βέβαιοι ότι το κόμμα θα τα ελέγξει τα πράγματα, θα αναγνωρίσει τα λάθη του και θα αποκαταστήσει την αλήθεια, ανεξάρτητα αν εγώ στο μεταξύ θα έχω πεθάνει κάτω από το στίγμα του προδότη. Εκείνοι που λένε ότι πρέπει να υπερασπίσω την τιμή μου και να μιλήσω είτε το θέλουν είτε δεν το θέλουν, κάνουν αντικομματική δουλειά. Παίζουν το παιχνίδι της Ασφάλειας που έθετε στη διάθεσή μου όλα τα μέσα αν ήθελα να μιλήσω. Τιμή μου εγώ έχω πάνω απ’ όλα την τιμή του κόμματος. Εγώ εκείνα που δίδασκα τα εφάρμοζα πρώτος εγώ. Ήμουν πιστός στο κόμμα τότε που με περιέβαλε με τη στοργή του και με ανέβαζε στα ανώτατα αξιώματά του, είμαι πιστός τώρα που καλά ή κακά, δίκαια ή άδικα με κατηγορεί και με στιγματίζει. Θα παραμείνω για πάντα πιστός και θα πεθάνω κομμουνιστής. Μην παρασύρεστε από το συναίσθημα, μη γίνετε πιόνια στα χέρια του εχθρού. Η προσωποποίηση του κόμματος είναι η ηγεσία του. Καθένας που στρέφεται ενάντια της ηγεσίας, στρέφεται ενάντια στο κόμμα και κάνει τη δουλειά της Ασφάλειας. Όποιος μιλάει ενάντια στην ηγεσία του κόμματος ή είναι χαφιές ή άρχισε να γλιστράει και θα γίνει χαφιές στα σίγουρα. Μέσα από τα σίδερα της φυλακής και από το κρεβάτι του θανάτου εκφράζω την απόλυτη εκτίμησή μου και την απεριόριστη εμπιστοσύνη μου ….. Κρατιέμαι με τα δόντια στη ζωή για να δώσω ακόμα δυο μάχες, τη μάχη της δίκης και τη μάχη του εκτελεστικού αποσπάσματος. Τελειώνω και σας φιλώ όλους. Θα προφτάσω; Θα με αφήσουν;»*

Το στρατοδικείο τον καταδικάζει σε θάνατο με την κατηγορία της «κατασκοπείας». Στις 14 Αυγούστου του 1954 μεταφέρεται στο Δαφνί, όπου και εκτελείται.

Στο πρωτοσέλιδο των Νέων της εποχής, διαβάζουμε:

«Ο Πλουμπίδης εξετέλεσθη την αυγή ζητωκραυγάζων υπέρ του ΚΚΕ. Ωχρός και υποβασταζόμενος οδηγήθη εις τόπον εκτελέσεως παρά το Δαφνί. Αντιμετώπισε με απολύτον ψυχραιμίαν τας σφαίρας του αποσπάσματος. Δεν εδέχθη ούτε να κοινωνήση, ούτε να του δέσουν τους οφθαλμούς του. Αι τελευταίαι του λέξεις: Αφήνω ένα τιμημένο όνομα στο παιδί μου.»

Από τον ραδιοσταθμό της, η ηγεσία του ΚΚΕ θα φτάσει στο σημείο να δηλώσει ότι η εκτέλεση ήταν εικονική και ότι ο Πλουμπίδης «ξεκοκκάλιζε τα αργύρια της προδοσίας του στις ΗΠΑ».
 

Λάθος ή στρατηγική;

Σε ανάρτηση του Ριζοσπάστη, με αφορμή τα 60 χρόνια από την εκτέλεση του Νίκου Πλουμπίδη, διαβάζουμε:

Η απόφαση του ΠΓ για τον Πλουμπίδη ήταν άδικη. Στηριζόταν σε μεγάλο βαθμό σε πληροφορίες που έδιναν στελέχη του Κόμματος από την Ελλάδα, καθώς και σε παραβιάσεις του κομματικού – καταστατικού πλαισίου από τον Πλουμπίδη. Η 9η Ολομέλεια (1958) διαπίστωσε ότι δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να στηρίζει την κατηγορία του προβοκάτορα και του χαφιέ και αποφάσισε την αποκατάστασή του.
Σήμερα, με βάση και τη συγκεντρωμένη εμπειρία, είναι βέβαιο ότι η αστική τάξη επιχείρησε να εκμεταλλευτεί την ύπαρξη της ΕΔΑ, προκειμένου να υπονομεύσει το ΚΚΕ. Ήλπιζε ότι θα μπορούσε να την αξιοποιήσει ως μοχλό ενάντιά του, εκμεταλλευόμενη δυνάμεις που συμμετείχαν στην ΕΔΑ, αλλά και δυνάμεις του ΚΚΕ με οπορτουνιστικές παρεκκλίσεις.

Η Ασφάλεια διέδιδε προβοκατόρικες φήμες, κατασκευασμένα σενάρια, με σκοπό να σπείρει τη σύγχυση και την αμφιβολία ανάμεσα στους κομμουνιστές, να συσκοτίσει τα πραγματικά γεγονότα, διαδίδοντας ότι το τάδε μέλος του ΠΓ ή της ΚΕ ήταν όργανό της. Η πολιτική καχυποψία τροφοδοτούνταν και από τη σκόπιμα διαφοροποιημένη και προβοκατόρικη στάση αστών πολιτικών και επικεφαλής των διωκτικών αρχών απέναντι σε στελέχη του ΚΚΕ, όπως του αρχιασφαλίτη Ιωάννη Πανόπουλου. που καθύβριζε δημόσια τον Μπελογιάννη, ενώ επαινούσε τον Πλουμπίδη.

Σε αυτό το κλίμα κατηγορήθηκε και ο Πλουμπίδης ως χαφιές. Από αυτό το κλίμα δεν ήταν απαλλαγμένος ούτε ο ίδιος ούτε άλλα στελέχη του ΚΚΕ που αργότερα, όταν διαχωρίστηκαν ιδεολογικο-πολιτικά και οργανωτικά από το ΚΚΕ, εμφανίστηκαν να καταγγέλλουν τη λεγόμενη «πρακτορολογία του Κόμματος» (π.χ. Ε. Παππά).

Στην ανάρτηση φιλοξενείται και μία ανάλυση από  το δεύτερο τόμο του «Δοκιμίου Ιστορίας» του ΚΚΕ, από την οποία και το παρακάτω απόσπασμα:

«Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι μια οπορτουνιστική παρέκκλιση βοηθάει εξ' αντικειμένου τον ταξικό εχθρό. Ωστόσο, αυτό δε σημαίνει ότι κάθε οπορτουνιστής είναι υποχρεωτικά και πράκτορας του αστικού κράτους».

Τελείως διαφορετική είναι η προσέγγιση του Δημοσθένη Παπαχρήστου, στελέχους της Εθνικής Αντίστασης στην Αθήνα, συνεργάτη και συγγενή του Πλουμπίδη(η αδελφή του Ιουλία ήταν η γυναίκα του Πλουμπίδη, ενώ ο αδελφός του Βρασίδας συνήγορός του, μαζί με τον Κώστα Στεφανάκη, στη δίκη).  Μέσα από τις προσωπικές συζητήσεις μαζί του, αλλά και τα 15 γράμματά του (μέσα από τη φυλακή), ο Δ. Παπαχρήστου επιχειρεί να εντοπίσει τα βασικά σημεία τριβής μεταξύ Ζαχαριάδη και Πλουμπίδη, που εξηγούν εν πολλοίς την αντιπάθεια και τη μισερή στάση του Ζαχαριάδη εναντίον του. Περιληπτικά, πρόκειται για τα εξής:

– Η εναντίωση του Πλουμπίδη στην αναγνώριση χωρίς όρους του Ιωάννη Μεταξά σαν εθνικού ηγέτη στον πόλεμο με την Ιταλία, με το περιβόητο γράμμα του Ζαχαριάδη της 31/10/40.

– Η αντίθεσή του στον τρόπο και την τακτική διεξαγωγής της όλης σύγκρουσης του Δεκέμβρη 1944, την οποία ο Ζαχαριάδης είχε αποδεχθεί ως ορθή.

– Η αντίθετη άποψή του κατά τη λήψη της απόφασης για αποχή από τις εκλογές της 30ής Μάρτίου 1946.

– Οι επιφυλάξεις του στην απόφαση της ολομέλειας του Σεπτ. 1947 της Κ.Ε. του ΚΚΕ, που αποφάσισε ότι «ο ένοπλος αγώνας του Δημοκρατικού Στρατού αποτελεί τη μοναδική επιβεβλημένη απάντηση που ο λαός και η Ελλάδα έχουν να δώσουν στους ξένους κατακτητές και τους ντόπιους υποτακτικούς τους».

– Οι επικρίσεις του για την παρελκυστική τακτική και πολιτική του Ζαχαριάδη μετά τη Βάρκιζα, που είχε ως αποτέλεσμα την εξόντωση, σύλληψη, φυλάκιση, εξορία ή αδρανοποίηση χιλιάδων αγωνιστών.

– Η αντίθεσή του στην απόφαση να μην υπογράψουν «δήλωση νομιμοφροσύνης» οι δημόσιοι υπάλληλοι, που είχε ως αποτέλεσμα άλλοι να απολυθούν και άλλοι, μπρος στο φάσμα της ανεργίας, να μην υπακούσουν, να υπογράψουν τη δήλωση και να αποκοπούν από το κίνημα.

– Για την ανταρσία του Βελουχιώτη ενάντια στη συμφωνία της Βάρκιζας είχε μεν συμφωνήσει να τιμωρηθεί κομματικά, όχι όμως και να χτυπηθεί όπως χτυπήθηκε (βαρείς χαρακτηρισμοί του δηλωσία, μιζέρια κ.λπ., με κατάληξη την εξόντωσή του).

– Η έντονη αντίθεσή του -μετά την ήττα του 1949- να ασκείται η καθοδήγηση του ΚΚΕ στην Ελλάδα από το εξωτερικό, όπου δεν είχαν άμεση επαφή με την εδώ πραγματικότητα, και η σύγκρουσή του με τη γραμμή του Ζαχαριάδη την οποία δεν εφάρμοσε στις εκλογές ούτε του 1950 ούτε του 1951. Όπως και η διαφωνία του με το έξαλλο σύνθημα του Ζαχαριάδη «τι Πλαστήρας τι Παπάγος». Αποτέλεσμα τότε της σωστής άποψης του Πλουμπίδη ήταν η δημιουργία της «Δημοκρατικής Παράταξης» (εκλογές 1950) και στη συνέχεια της ΕΔΑ (εκλογές 1951).

– Η άποψη που διατύπωσε ο Πλουμπίδης στην πρώτη συνεδρίαση της Κ.Ε. που έγινε ευθύς μετά την επιστροφή (Μάης 1945) του Ζαχαριάδη από το γερμανικό στρατόπεδο του Νταχάου, όπου, ενώ όλα τα άλλα μέλη της Κ.Ε. (Σιάντος, Ιωαννίδης, Πορφυρογένης, Παρτσαλίδης κ.λπ.) τον δέχτηκαν, χωρίς αντίρρηση, σαν νόμιμο και φυσικό αρχηγό του κόμματος, εκείνος ήταν ο μόνος που ζήτησε να κάνει ο Ζαχαριάδης προηγουμένως έκθεση προς την Κ.Ε. των ενεργειών του και της δραστηριότητάς του στο γερμανικό στρατόπεδο και τότε να αποφασίσουν σχετικά. Το γεγονός αυτό, όπως γράφει ο Δ. Παπαχρήστου, το αποκάλυψε ο Θανάσης Χατζής, μέλος τότε της Κ.Ε. και γραμματέας του ΕΑΜ στα χρόνια της Κατοχής, στον Δημήτρη, τον γιο του Πλουμπίδη, στο Παρίσι, όπου είχαν συναντηθεί στα χρόνια της Χούντας.

Υπάρχει όμως και μια άλλη προσέγγιση και ερμηνεία, που υποστηρίχθηκε από μερικούς. Η άποψη ότι ο Σταύρος Κασσιμάτης, που προσπαθούσε να συγκροτήσει στην Αθήνα έναν δεύτερο, παράλληλο παράνομο μηχανισμό του ΚΚΕ με εκείνον του Πλουμπίδη, μετέδωσε στον Ζαχαριάδη, όσο εκείνος βρισκόταν στο εξωτερικό, προσωπικές του απόψεις και υποψίες για ορισμένες συμπεριφορές και ενέργειες του Πλουμπίδη, που παρέσυραν τον Ζαχαριάδη στο να πάρει αυτή τη θέση.

Ο Δημοσθένης Παπαχρήστου αναφέρει για τον Κασσιμάτη:

Όπως ξέρω και από την αδερφή μου την Ιουλία, στις αρχές του ’48 ο Πλουμπίδης είχε υποψίες για τον Κασσιμάτη. Του ζήτησε να παραδώσει όλες τις δουλειές τις κομματικές που είχε και να είναι έτοιμος για να φύγει στο βουνό. Εν τω μεταξύ, πριν τον στείλουν στο βουνό, έγινε η σύλληψη Αναστασιάδη. Προκλήθηκε μεγάλη αναταραχή, χάθηκε η επαφή Πλουμπίδη με τον Κασσιμάτη και ο Κασσιμάτης πήρε την πρωτοβουλία και δημιούργησε αυτό το δεύτερο παράνομο κλιμάκιο του ΚΚΕ στην Ελλάδα. Πρόκειται για ένα άκρως σκοτεινό σημείο.

Ο Κασσιμάτης προσπάθησε να έρθει σε επαφή με τη Σοβιετική Πρεσβεία, ουσιαστικά για να πάρει την αναγνώριση από τους Σοβιετικούς. Δεν αποκλείω καθόλου η υπόθεση του δεύτερου κλιμακίου να αποτελούσε μια νέα έκδοση της Προσωρινής Διοίκησης του Μανιαδάκη. Ό,τι και να ήταν το δεύτερο κλιμάκιο, είναι βέβαιο πως είχε αρχίσει να στέλνει πληροφορίες ότι ο Πλουμπίδης είναι χαφιές. Ο Κασσιμάτης προσπαθούσε να πείσει τον Μπελογιάννη ότι ο Πλουμπίδης είναι ύποπτος, παρουσιάζοντάς του κάτι σημειώματα. Ο Μπελογιάννης όμως του απάντησε ότι δεν είναι πράγματα αυτά, δεν είναι δυνατόν να συμβαίνει κάτι τέτοιο. Τέτοια πληροφορία κυκλοφόρησαν εδώ στην Αθήνα και στις εκλογές του ’51. Ο Πλουμπίδης, όταν το έμαθε, έστειλε τηλεγράφημα στην ηγεσία του κόμματος, στο εξωτερικό, να εξετάσουν την υπόθεση και να ερωτηθεί ο υπεύθυνος της νεολαίας, δηλαδή ο Κασσιμάτης.
 

Το τελευταίο γράμμα

 «Αγαπημένοι μου,

Σας γράφω τις τελευταίες μου γραμμές. Είναι η πρώτη ώρα της 14ης Αυγούστου 1954. Με ξύπνησαν για να με ειδοποιήσουν ότι το πρωί θα γίνει η εκτέλεσή μου. Τις τελευταίες αυτές ώρες που μου απομένουν τις αφιερώνω στους αγαπημένους μου.
Εκείνο που έχω να σας πω είναι ότι ΠΟΤΕ μου ΔΕΝ υπήρξα προδότης, όπως με αποκαλούν οι κατήγοροί μου. Πάντα υπηρέτησα πιστά την ιδεολογία μου πιστεύοντας ότι εξυπηρετώ το λαό. Συγχωρώ τους κατηγόρους μου για τις πίκρες που μου ‘δωσαν την ώρα που χρειαζόμουν συμπάθεια και κατανόηση. Σας παρακαλώ και σας όλους να συγχωρήσετε και σεις τους κατηγόρους μου. Αυτό θα είναι για μένα ανακούφιση.
Εκφράζω την ευγνωμοσύνη μου στον πεθερό μου και πεθερά μου. Στον αγαπητό μου Βρασίδα, Δημοσθένη και γυναίκα του, που μου παραστάθηκαν στοργικά στη φυλάκισή μου. Εκφράζω την ευγνωμοσύνη μου στις αδελφές μου που ταλαιπωρούνταν να με επισκέπτονται κάθε εβδομάδα.

 Αποχαιρετώ τ’ αδέλφια μου Σπύρο και Γιώργη. Εκφράζω την ευγνωμοσύνη μου σ’ όλους, γνωστούς και αγνώστους, για τη συμπαράστασή τους ή την καλοσύνη που έδειξαν απέναντί μου στις κακές ώρες της ζωής μου. Στα ανίψια μου και ιδιαίτερα τη Γεωργία εύχομαι κάθε ευτυχία.

Στην αγαπημένη μου Ιουλία, που μου στάθηκε αγαπημένη συντρόφισσα στα λίγα χρόνια της ζωής μας, εκφράζω τη βαθιά μου ευγνωμοσύνη για τη στοργή και την αγάπη της. Της εύχομαι να ζήσει τη ζωή της και να ευτυχήσει.

 Στο αγαπημένο μου παιδί το ΔΗΜΗΤΡΗ εύχομαι να γίνει ΜΕΓΑΛΟΣ και ΧΡΗΣΙΜΟΣ άνθρωπος για το καλό το δικό του και του ελληνικού λαού.    

Σας αφήνω γεια

 Νίκος

Φυλακή – Σανατόριο 13 προς 14 Αυγούστου 1954

 Υ.Γ. Μη λυπάστε, εγώ τώρα θα ησυχάσω. Σας εύχομαι όλων ευτυχία. Ο θάνατος είναι μια αλλαγή της ύλης. Έτσι είναι.»*
 

Σημειώσεις

*Τα 15 γράμματα του Νίκου Πλουμπίδη περιλαμβάνονται στο βιβλίο του Δημοσθένη Παπαχρήστου «Νίκος Πλουμπίδης – Ντοκουμέντα», (Εκδόσεις «Δελφίνι»)

Ολόκληρη η μαρτυρία της Έλλης Παπά περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Μαρτυρίες για τον Εμφύλιο Πόλεμο και την ελληνική αριστερά» του Στέλιου Κούλογλου, (εκδόσεις Εστία)

Τα βιογραφικά στοιχεία προέρχονται – κατά βάση – από το άρθρο του Δημήτρη Πλουμπίδη, που φιλοξενείται μαζί με άρθρο του ιστορικού Βαγγέλη Καραμανωλάκη σε ανάρτηση Στο Κόκκινο.

Τα στοιχεία που αφορούν τα σημεία τριβής μεταξύ Πλουμπίδη και Ζαχαριάδη, που εντοπίζει ο Δ. Παπαχρήστος, αντλήθηκαν από άρθρο του Μ. Ιωαννίδη, καπετάνιου του λόχου ΕΛΑΣ Βύρωνα Αθηνών, στην Αυγή