Το ντοκιμαντέρ έκανε πρεμιέρα στο 17ο φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και ο τίτλος του «Oppression».
Το θέμα της πτυχιακής εργασίας της Μυρτώς Συμεωνίδου έμελε να δημιουργήσει ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ για τη λογοκρισία των δημοσιογράφων. Στο ντοκιμαντέρ αναφέρονται περιστατικά δημοσιογράφων, οι οποίοι δέχονται διάφορες μορφές παρεμβάσεων στη δουλειά τους (απολύσεις, διακοπές εκπομπών, απειλές, νομικές διώξεις, αστυνομική βία εναντίον φωτορεπόρτερ).
Η Μυρτώ Συμεωνίδου αλλά και ο Νίκος Πανιεράκης μάς μιλούν για το πρώτο τους ντοκιμαντέρ και την κρίση της ελευθεροτυπίας στην Ελλάδα.
Πώς αποφάσισες να πάρεις το θέμα της ελευθερίας της δημοσιογραφίας για πτυχιακή εργασία;
(Μυρτώ Συμεωνίδου) Έψαχνα το θέμα της πτυχιακής μου εργασίας. Ενδιαφερόμουν για το χώρο του ντοκιμαντέρ, οπότε σκεφτόμουν έντονα η πτυχιακή μου να γίνει ένα ντοκιμαντέρ. Τις ημέρες που έψαχνα το θέμα της πτυχιακής μου, έτυχε να βγει η Διεθνής Κατάταξη για την Ελευθεροτυπία του 2014 όπου η Ελλάδα έφτασε στην 99η θέση (η χαμηλότερη θέση που έχει φτάσει). Παράλληλα τις ίδιες μέρες, συμβαίνει ένα περιστατικό που αναφέρεται μέσα στο ντοκιμαντέρ, το περιστατικό της Πόπης Χριστοδουλίδου. Έτσι αποφάσισα να ασχοληθώ μ’ αυτό το θέμα.
Οι καθηγητές του πανεπιστημίου πήραν θετικά το θέμα;
Η καθηγήτρια που συνεργάστηκα για τη πτυχιακή, η Κ. Δεληγιάννη, είναι αυτή που ασχολείται με το Δίκαιο των Μ.Μ.Ε. και με βοήθησε περισσότερο στο κομμάτι της έρευνας. Η ίδια ενδιαφέρθηκε πάρα πολύ από την αρχή γιατί της αρέσει ο χώρος του ντοκιμαντέρ και το θέμα είναι στον κλάδο της. Αλλά γενικότερα κανένας καθηγητής δεν το είδε αρνητικά.
Οι άνθρωποι που θέλατε να τους πάρετε συνέντευξη ήταν θετικοί στο να μιλήσουν; Είχατε απορρίψεις;
Αυτοί που μας μίλησαν ήταν αυτοί που είπαν πιο εύκολα το ναι. Είχαμε κάποιους που δε θέλησαν να μιλήσουν. Δε μίλησαν κυρίως για τη δική τους ασφάλεια ή επειδή εργάζονται και φοβούνται να χάσουν τη θέση τους ή επειδή δε θέλουν να το πουν δημόσια μπροστά στην κάμερα. Ακόμη ήταν κάποιοι οι οποίοι δεν απάντησαν στο τηλέφωνο ποτέ, οπότε δε μπορούμε να πούμε ότι δε δέχτηκαν να μας μιλήσουν.
Σκεφτήκαμε να πάμε στην αστυνομία. Εφόσον όμως βρήκαμε τις επίσημες δηλώσεις θεωρήσαμε πως κάλυπταν αυτό που θέλαμε να δείξουμε.
Δεν αποκλείσαμε κανένα περιστατικό για πολιτικούς λόγους. Ήμασταν υπέρ των δημοσιογράφων που ακολουθούσαν μία πιο αντιμνημονιακή συμπεριφορά. Επίσης, δεν ασχοληθήκαμε με θέματα που είχαν καλυφθεί εκτενώς από τα Media. Ένα από τα θέματα που καλύφθηκαν μπορεί να είναι και το κλείσιμο της ΕΡΤ. Γι’ αυτό κα εμείς αναφερθήκαμε μόνο στο θέμα των ψηφιακών συχνοτήτων που θεωρούμε πολύ σημαντικό.
Γιατί μέσα στα χρόνια της κρίσης πέσαμε τόσο πολύ στη κατάταξη της ελευθεροτυπίας;
Το μεγαλύτερο πρόβλημα ελευθεροτυπίας που ήταν ο λόγος που πέσαμε πολύ στην κατάταξη, ήταν το κλείσιμο της ΕΡΤ. Γι’ αυτό το λόγο από το 2013 στο 2014 πέσαμε πολύ. Βέβαια μέχρι το 2013 συνεχίζονταν οι βίαιες πράξεις εναντίον φωτορεπόρτερ και οι απολύσεις και γι αυτό το λόγο η θέση ολοένα και έπεφτε. Αλλά το κλείσιμο της ΕΡΤ ήταν κάτι ξαφνικό.
Ενώ πέσαμε τόσο πολύ στη κατάταξη, οι συνεντευξιαζόμενοι στο ντοκιμαντέρ μιλούν για καλύτερους δημοσιογράφους-ακτιβιστές , πιο αντικειμενικούς και πιο μάχιμους, μέσα στα χρόνια της κρίσης. Πως το δικαιολογείτε αυτό;
Οι δημοσιογράφοι αυτοί αυτοχρηματοδοτούνται με κάποιο τρόπο, οπότε οι συγκεκριμένοι δε μπορεί να ειπωθεί ότι εργάζονται ως δημοσιογράφοι και έχουν το κλασσικό μοντέλο εργασίας σε αυτό το χώρο. Μπαίνει μέσα και ο ρόλος του επιχειρηματία, δηλαδή εάν κάθε μήνα μπορεί να λειτουργεί το μέσο που έχει ο ίδιος ο δημοσιογράφος.
Γενικότερα το θέμα της αυτοχρηματοδότησης, έχει ένα «ταβάνι» λόγω της ιδιοσυγκρασίας του Έλληνα. Μπορεί δηλαδή να λειτουργήσει σε κάποια μέσα αλλά είναι δύσκολο να λειτουργήσει σε γενική κλίμακα.
Υπάρχουν οι δημοσιογράφοι που συστρατεύονται, ακολουθούν τη μνηνομιακή πολιτική και είναι καλυμμένοι στο να μη χάσουν τη θέση τους και είναι και οι δημοσιογράφοι που επιλέγουν να είναι λίγο πιο ελεύθεροι, ρισκάρουν, κάνουν και άλλες δουλειές παράλληλα και μπορεί να θεωρηθούν ως οι δημοσιογράφοι – ακτιβιστές.
Το ντοκιμαντέρ ολοκληρώθηκε πριν τις εκλογές και πριν την αλλαγή κυβέρνησης. Πιστεύετε πως με την αλλαγή αυτή θα μειωθούν οι βίαιες μεταχειρίσεις δημοσιογράφων;
Δεν είμαστε ιδιαίτερα αισιόδοξοι. Θεωρούμε πως αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με τη θέληση της κυβέρνησης. Αν μία κυβέρνηση αριστεράς δεν έχει τη λογική να συγκρουστεί κάθετα με μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, την διαπλοκή που είναι πολύ έντονη στα ελληνικά Μ.Μ.Ε, το βαθύ κράτος , την αστυνομία, δεν θα αλλάξει εύκολα όλη αυτή η τακτική. Όταν αλλάζει μία κυβέρνηση δεν σημαίνει ότι αλλάζει το κράτος. Οι διοικήσεις, οι δικαστές, οι αστυνόμοι, οι υπόλοιπες εξουσίες δηλαδή είναι ίδιες. Ήταν τόσο άσχημες οι καταστάσεις που άφησαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις οπότε είναι δύσκολο από τη μία στιγμή στην άλλη η νέα κυβέρνηση να τα αλλάξει όλα. Αν και κατά την άποψη μας ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει δείξει ενδιαφέρον να συγκρουστεί με το βαθύ κράτος.
Το ντοκιμαντέρ έγινε με δική σας οικονομική βοήθεια;
Ναι μόνο δική μας. Το μπάτζετ ήταν ουσιαστικά μηδαμινό. Ό, τι χρειαζόταν το καλύπταμε εμείς και με κάποια ζόρια.
Πώς και αποφασίσατε να δηλώσετε στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης;
(Μυρτώ Συμεωνίδου) Επειδή σπούδαζα εδώ και το παρακολουθούσα το φεστιβάλ, μου άρεσε η ιδέα να στείλω κάτι δικό μου εκεί. Θεωρήσαμε ότι είναι πολύ ωραία ιδέα το ντοκιμαντέρ να ταξιδέψει μέσα από τα φεστιβάλ. Οπότε ξεκινήσαμε να δουλεύουμε με βάση τη προθεσμία του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Μας άρεσε πολύ σαν αποτέλεσμα και θεωρήσαμε πως τουλάχιστον σε επίπεδο εγχώριο δεν θα μπορούσε καλύτερη διάκριση για μας να υπάρχει από το να συμμετέχουμε στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
Από αυτή την Πέμπτη 26/3 το Ντοκιμαντέρ Oppression θα προβάλλεται κάθε βράδυ στις 8:00μ.μ. στον Κινηματογράφο “Αλκυονίδα” (Ιουλιανού 42-46).