Ολόκληρο το κείμενο της συμφωνίας σχολιασμένο στο OpenProject

του Θάνου Καμήλαλη

Σε περίπτωση που τεθεί σε εφαρμογή το κείμενο που βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση μεταξύ ΗΠΑ και Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι κυβερνήσεις θα χάσουν τη δυνατότητα να παρέχουν φθηνές υπηρεσίες και αγαθά στους πολίτες τους.

Αυτό θα συμβεί γιατί η TTIP λειτουργεί σε δύο επίπεδα. Αφενός θέτει πολύ σκληρούς όρους για τα κρατικά μονοπώλια στις υπηρεσίες, που ουσιαστικά τα οδηγούν σε εξαφάνιση και προκαλούν την είσοδο νέων οικονομικών παικτών στην αγορά, κάτι που εκ πρώτης όψεως ίσως να μην μοιάζει αρνητικό. Αφετέρου όμως, με σειρά διατάξεων απαγορεύει σε εταιρείες ελεγχόμενες άμεσα ή έμμεσα από το κράτος να κάνουν χρήση «ειδικών προνομίων», να κοστολογούν της υπηρεσίες τους φθηνότερα από τους ανταγωνιστές τους, ή ακόμα και  να τις προσφέρουν δωρεάν προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος. Αυτό εύλογα σημαίνει ότι ακόμα κι αν μιλάμε για βασικά αγαθά, όπως το ρεύμα ή το νερό, η τιμή θα διαμορφώνεται από την (ιδιωτική) αγορά χωρίς το κράτος να μπορεί να παρέμβει.

Όπως προβλέπει ρητά το κεφάλαιο που, μεταξύ άλλων, διέρρευσε η Greenpeace, όσες δημόσιες εταιρείες προσφέρουν υπηρεσίες επί πληρωμή θα πρέπει να μην επηρεάζουν τα συμφέροντα των πολυεθνικών που δραστηριοποιούνται στην ίδια αγορά.  Το κράτος δηλαδή δεν θα μπορεί να προσφέρει φθηνότερα αγαθά από τους ιδιώτες, καθώς κάτι τέτοιο θα θεωρείται «ανεπιθύμητο γεγονός» (σύμφωνα με πρόταση των ΗΠΑ που βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση)  και θα αποτελεί παραβίαση της συμφωνίας.

Από την πλευρά της η Ε.Ε. δεν πάει πίσω: Προτείνει την ακύρωση οποιουδήποτε ειδικού προνομίου σε κρατική εταιρεία, με μόνη εξαίρεση αυτές που λειτουργούν «υπέρ του δημοσίου συμφέροντος». Το ποιες είναι αυτές όμως δεν συγκεκριμενοποιείται σε κανένα σημείο της συμφωνίας. Ως παράδειγμα σε αυτό το σημείο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί η συμφωνία TISA που αφορά το εμπόριο των υπηρεσιών και βρίσκεται επίσης υπό διαπραγμάτευση. Η TISA ορίζει ως «υπηρεσίες δημοσίου συμφέροντος μόνο τα μονοπώλια που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους δωρεάν. Η TTIP προχωράει ένα βήμα παραπέρα. Στο κέιμενο οι ΗΠΑ προτείνουν ότι αν μια υπηρεσία προσφέρεται δωρεάν από το κράτος και προξενεί βλάβη στους «επενδυτές», τότε η δωρεάν παροχή πρέπει να καταργηθεί…

Η Επιτροπή για τις κρατικές εταιρείες

Εντύπωση επίσης προκαλεί η διάταξη που προτείνεται από τις ΗΠΑ και αφορά τη δημιουργία μιας Επιτροπής, με στελέχη και των δύο πλευρών, που θα διαχειρίζεται όλες τις κρατικές επιχειρήσεις. Πρόκειται για ακόμα μία από τις ανεξάρτητες αρχές που προβλέπονται σε κείμενα διεθνών οικονομικών συμφωνίων (π.χ. τα μνημόνια που έχει υπογράψει η Ελλάδα με τους δανειστές της) και αναλαμβάνουν κρατικές αρμοδιότητες

Σύμφωνα με το σχετικό άρθρο του προσχεδίου της συμφωνίας, η Επιτροπή αυτή

  • Θα λειτουργήσει μέσα σε ένα έτος από την ημερομηνία υπογραφής της συμφωνίας
  • Θα διαχειρίζεται οποιαδήποτε κρατική εταιρεία μετά από αίτημα της αρμόδιας πλευράς (ΗΠΑ ή Ε.Ε.), κάτι που σημαίνει ότι θα αντικαταστήσει τα κράτη σε αυτόν τον τομέα
  • Θα φροντίζει για την εφαρμογή της TTIP, των τακτικών και των υποχρεώσεων που αυτή προωθεί.
  • Θα έχει απόλυτη ανεξαρτησία και ασυδοσία, καθώς όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο κείμενο, θα ενεργεί «όπως επιθυμεί»

Αλλά ακόμα κι αν η πρόταση για την «υπερ-Επιτροπή» δεν συμπεριληφθεί στο τελικό κείμενο, δεν σημαίνει ότι τα κράτη θα μπορούν να διαχειρίζονται ελεύθερα τις περιουσίες τους


Τα πάντα ανήκουν στην TTIP

To συγκεκριμένο κεφάλαιο της TTIP κάνει σαφές (αναφέροντας το μάλιστα δύο φορές) ότι οποιοσδήποτε κυβερνητικός φορέας με ρυθμιστικές, διοικητικές ή κυβερνητικές αρμοδιότητες θα πρέπει να συμμορφώνεται με τις διατάξεις της συμφωνίας Το ίδιο συμβαίνει με οποιαδήποτε κρατική εταιρεία ή οργανισμό.

Παράλληλα, στο κείμενο της διαπραγμάτευσης για την διατλαντική συμφωνία περιέχεται και μία διάταξη που συμπυκνώνει όλο το γράμμα και το πνεύμα της συμφωνίας. Σε ένα σημείο του άρθρου 6 διαβάζουμε ότι οποιαδήποτε απόφαση ή νόμος που έχει προηγηθεί της TΤΙP, μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία ενός «ανεπιθύμητου γεγονότος» και να παραβιάσει τη συμφωνία, πολύ απλά δεν έχει πλέον καμία ισχύ. Η φιλοσοφία της TTIP σε λίγες γραμμές