Ένας υπήκοος Συρίας ο οποίος έφθασε στο ελληνικό νησί της Λέσβου κέρδισε την προσφυγή κατά μιας απόφασης που θα είχε οδηγήσει στην αναγκαστική επιστροφή του στην Τουρκία, αναδεικνύοντας τα ουσιώδη κενά της συμφωνίας σχετικά με τους μετανάστες που συνήφθη τον Μάρτιο μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Τουρκίας, αναφέρει η Διεθνής Αμνηστία.
Στην πρώτη τέτοια απόφαση της οποίας η Διεθνής Αμνηστία έχει λάβει γνώση από τη σύναψη της συμφωνίας, μια επιτροπή δευτέρου βαθμού στην Αθήνα ανέτρεψε μια πρωτοβάθμια απόφαση η οποία είχε θεωρήσει την Τουρκία ως ασφαλή τρίτη χώρα. Η δευτεροβάθμια επιτροπή στηρίζεται στο επιχείρημα ότι η Τουρκία δεν εγγυάται την αρχή της μη επαναπροώθησης, η οποία απαγορεύει επιστροφή οποιουδήποτε/οποιασδήποτε σε μια χώρα όπου θα διέτρεχε κίνδυνο σοβαρών παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
«Η απόφαση αυτή αγγίζει τον πυρήνα του ερωτήματος γιατί η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας – ως βαθιά προβληματική – δεν θα έπρεπε να είχε εφαρμοστεί εξαρχής», δήλωσε η Gauri van Gulik, Αναπληρώτρια Διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ευρώπη.
«Η Τουρκία δεν είναι ασφαλής για τους πρόσφυγες, δεν τους προσφέρει πλήρη προστασία, ενώ μόνο γραπτές διασφαλίσεις απλά δεν είναι επαρκείς. Έχουμε γνώση της πραγματικότητας στο πεδίο: έως ότου η Τουρκία τερματίσει τις παραβιάσεις εις βάρος των προσφύγων και τους εγγυηθεί πλήρη προστασία, κανένας άλλος δεν θα πρέπει να σταλεί πίσω κατ' εφαρμογή αυτής της συμφωνίας. Αντίθετα, η Ευρώπη θα πρέπει να εστιάσει – ως προς το μέρος της συμφωνίας που την αφορά – στην υποδοχή προσφύγων από την Τουρκία για επανεγκατάσταση. Θα πρέπει επίσης επειγόντως να βελτιώσει τις συνθήκες για τους πρόσφυγες στην Ελλάδα».
Ο εν λόγω υπήκοος Συρίας υπέβαλε αίτηση ασύλου μετά τη θέση σε ισχύ της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας. Αν και μπορεί να ασκηθεί αίτηση ακύρωσης κατά της απόφασης της δευτεροβάθμιας επιτροπής, η τελευταία εξαλείφει, ωστόσο, τον άμεσο κίνδυνο για τον εν λόγω Σύριο να επιστραφεί αναγκαστικά στην Τουρκία. Ένας Έλληνας αξιωματούχος επιβεβαίωσε στη Διεθνή Αμνηστία ότι περίπου 100 υποθέσεις εκκρεμούν ακόμη ενώπιον των δευτεροβάθμιων επιτροπών.
Η Διεθνής Αμνηστία έχει ήδη καταγράψει πώς οι τουρκικές αρχές παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο, επιστρέφοντας, για παράδειγμα, εξαναγκαστικά ομάδες Αφγανών και Σύριων προσφύγων μετά τη σύναψη της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας. H Διεθνής Αμνηστία και το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχουν δημοσιεύσει περιπτώσεις Σύριων αιτούντων άσυλο που έχουν υποστεί κακομεταχειρίσεις και δεχθεί πυροβολισμούς από τις τουρκικές αρχές ασφαλείας.
Η Διεθνής Αμνηστία έχει επίσης καταγράψει άσχημες συνθήκες στα ελληνικά νησιά όπου περισσότεροι από 8.500 άνθρωποι είναι αυτή τη στιγμή «παγιδευμένοι», ενώ αναμένουν να υποβάλουν αίτηση ασύλου ή να λάβουν νέα για την πορεία των αιτήσεών τους