του Κώστα Εφήμερου

Το ανακοινωθέν του Eurogroup σχολιασμένο

 
Το Εurogroup καλωσορίζει την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στην επίτευξη συμφωνίας σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων ανάμεσα στην Ελλάδα και στους θεσμούς στο πλαίσιο της δεύτερης αξιολόγησης του προγράμματος του ESM.
[Το ανακοινωθέν ξεκινάει με τον συνηθισμένο τρόπο. Τέτοια πρόοδο που δείχνουμε σε κάθε Eurogroup θα έπρεπε να έχουμε πάρει υποτροφία. Ανησυχητική είναι η απουσία του 2ου κλισέ: «Οι θεσμοί αναγνωρίζουν τις θυσίες που έχει κάνει ο ελληνικός λαός»].
 
Ειδικότερα, το Eurogroup καλωσορίζει την συμφωνία των ευρωπαϊκών θεσμών για τον προϋπολογισμό του 2017, που επιβεβαιώνει το συμφωνημένο στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα στο 1,75% του ΑΕΠ και που επιτρέπει να εφαρμοστεί σε εθνικό επίπεδο το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, που εξασφαλίζει ένα πραγματικό δίχτυ κοινωνικής προστασίας.
[Το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα είναι κάτι απαραίτητο αλλά στην ανακοίνωση δεν αναφέρεται ότι στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα πρόγραμμα αναδιανομής της φτώχειας, αφού δεν προβλέπεται κάποιο επιπλέον κονδύλι αλλά αντίθετα οι πόροι για την εφαρμογή του θα βρεθούν από την περικοπή άλλων κοινωνικών επιδομάτων, όπως το επίδομα γάμου, τέκνων, χηρείας κ.λπ.]
 
Το Eurogroup σημειώνει πως η συμφωνία σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων πρέπει να περιλαμβάνει μέτρα για την επίτευξη του συμφωνημένου δημοσιονομικού στόχου για το 2018 (πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ), καθώς και μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας σε όρους κόστους, συμπεριλαμβανομένων περαιτέρω ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων για την αγορά εργασίας, το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων και την άρση των εμποδίων για επενδύσεις.
[Αυτή είναι η πρώτη σημαντική παράγραφος του ανακοινωθέντος και εδώ η λέξη «μέτρα» έχει το σωστό νόημα (γιατί τα συστημικά ΜΜΕ και η κυβέρνηση προσπάθησαν να περάσουν ότι το Eurogroup αποφάσισε μέτρα για τη μείωση του χρέους). Εδώ τα μέτρα είναι τα κανονικά, αυτά που ξέρουμε και αγαπήσαμε. Ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα είναι 3,5%. Για να επιτευχθεί αυτό υπάρχει, σύμφωνα με τους πιστωτές, μια τρύπα μεγαλύτερη των 4 δισ. ευρώ. Οπότε τα «αγκάθια» όπως λέγονται τον τελευταίο καιρό δεν είναι και λίγα. Καταρχάς η «ενίσχυση της ανάπτυξης» όπως γίνεται σαφές πρέπει να γίνει «σε όρους κόστους» και αυτό το επεξηγούν μη και γίνει καμία προσπάθεια αντιμετώπισης της ασφυξίας της αγοράς με χρηματοδότησή της. Επιπλέον έχουμε «μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας» (βλέπε ομαδικές απολύσεις, lockout, επιχειρησιακές συμβάσεις κ.λπ.), «άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων» (δηλαδή απαξίωση της αξίας των αδειών, με τον ίδιο τρόπο που άνοιξαν π.χ. τα επαγγέλματα φαρμακοποιών και ταξιτζίδων, χωρίς καμία ευεργετική επίπτωση στην αγορά, αλλά με την δυνατότητα ισχυροί παίχτες να εξαγοράζουν για ελάχιστα χρήματα υποδομές και να δημιουργούνται νέου τύπου αλυσίδες). Υπάρχει και η άρση του «εμποδίου για επενδύσεις» αλλά μάλλον δεν εννοούν την κατάργηση των Μνημονίων αφού αυτά προκαλούν την συρρίκνωση της οικονομίας. Δυστυχώς βαφτίζουν επενδυτές τα κοράκια που εποφθαλμιούν την δημόσια περιουσία και ζητάνε την μείωση των αντιστάσεων προκειμένου το ξεπούλημα να γίνει γρήγορα και σε συμφέρουσες (για τους «επενδυτές») τιμές].
 
Συγκεκριμένα, το Eurogroup υπενθυμίζει ότι η πρόσληψη των μελών του Συμβουλίου των Διοικητών της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας Α.Ε. (ΗCAP) πρέπει να πραγματοποιηθεί πριν από το τέλος του Ιανουαρίου του 2017 για να τεθεί το ταμείο σε πλήρη λειτουργία.
[Εδώ η κυβέρνηση θα πρέπει να μας εξηγήσει γιατί αργεί η διαδικασία. Αφού υποτίθεται ότι είμαστε περήφανοι για το ταμείο «αξιοποίησης» της δημόσιας περιουσίας. Άλλο πράγμα που δεν έχουν καταλάβει οι Έλληνες πολίτες είναι ότι η δημιουργία του υπερταμείου δεν θα οδηγήσει στο κλείσιμο το ΤΑΪΠΕΔ το οποίο συνεχίζει κανονικά το θεάρεστο έργο του].
 
To Εurogroup υπενθύμισε ότι ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ που θα επιτευχθεί το 2018 πρέπει να διατηρηθεί σε μεσοπρόθεσμο διάστημα. Υπενθυμίσαμε επίσης τη σημασία μιας δημοσιονομικής πορείας που θα ευθυγραμμίζεται με τις δημοσιονομικές δεσμεύσεις που ορίζει το πλαίσιο της Ε.Ε.
[Παρόλο που υποτίθεται ότι η κυβέρνηση έχει ξεκαθαρίσει σε όλους τους τόνους ότι ένα σταθερό πρωτογενές πλεόνασμα του 3,5% είναι τρομερά αποαναπτυξιακό και τροχοπέδη για την ελληνική οικονομία το ανακοινωθέν του Eurogroup ξεκαθαρίζει ότι χάσαμε αφού «πρέπει να διατηρηθεί σε μεσοπρόθεσμο διάστημα», δηλαδή για την επόμενη δεκαετία, όπως λέει και το μνημόνιο. Απλά να ενημερώσουμε ότι στη Γερμανία απαγορεύεται το πλεόνασμα να ξεπερνάει το 1,5%].
 
Για να εξασφαλιστεί η συμμόρφωση με τους δημοσιονομικούς στόχους με βιώσιμο τρόπο μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος, οι ελληνικές αρχές δεσμεύονται να συμφωνήσουν με τους θεσμούς σε ένα μηχανισμό και σε διαρθρωτικά μέτρα που θα το διασφαλίζουν αυτό.
[Αυτό μοιάζει με επέκταση του κόφτη και μετά το τέλος του προγράμματος]

Σήμερα το Eurogroup συζήτησε πάλι τη βιωσιμότητα του ελληνικού δημόσιου χρέους με στόχο την ανάκτηση της πρόσβασης στις αγορές. Στο πλαίσιο αυτό, το Eurogroup ενέκρινε σήμερα όλα τα βραχυπρόθεσμα μέτρα στη βάση των προτάσεων του ESM και των προπαρασκευαστικών εργασιών του EwG, που θα εφαρμοστούν από τον ESM μετά από αυτή τη συνάντηση. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν:
[Εδώ οι συντάκτες του ανακοινωθέντος αποφάσισαν να τρολάρουν λίγο την Ελληνική κυβέρνηση γράφοντας «συζητήσαμε πάλι» τη βιωσιμότητα του ελληνικού δημόσιου χρέους. Η αλήθεια είναι ότι όσο και να προσπαθεί ο Αλέξης Τσίπρας να παρουσιάσει κάτι διαφορετικό από την κυβέρνηση Σαμαρά ανούσιες συζητήσεις σαν και αυτή έχουν γίνει και στο παρελθόν. Αυτό που παρουσιάζεται κάθε φορά ως «βραχυπρόθεσμα μέτρα» και «πουλάνε» οι δικοί μας σαν επιτυχίες είναι απλά τα ελάχιστα μέτρα που είναι υποχρεωμένοι να πάρουν οι πιστωτές προκειμένου να μην καταρρεύσει η ελληνική οικονομία και ταυτόχρονα να εξασφαλίζουν την πλήρη οικονομική εξάρτηση]. 

  • Την εξομάλυνση του προφίλ αποπληρωμής του EFSF βάσει των υφιστάμενων μέσων σταθμισμένων ωριμάνσεων που φθάνουν τα 32,5 έτη. [επιμήκυνση δηλαδή της ωριμότητας από τα 28 στα 32,5 χρόνια]
  • Την επιβολή ορίου στην άρση του επιτοκιακού περιθωρίου που αφορά την εξαγορά χρέους του δεύτερου ελληνικού προγράμματος για το 2017 στις 200 μονάδες βάσης.
  • Τη χρήση της χρηματοδοτικής στρατηγικής του ESM/EFSF ανάλογα με την κατάσταση των αγορών για την μείωση του ρίσκου των επιτοκίων χωρίς την επιβολή επιπρόσθετου κόστους στις χώρες που συμμετείχαν σε προγράμματα. Το μέτρο αυτό θα χρησιμοποιηθεί μέσω: α) της ανταλλαγής τίτλων του ESM/EFSF που στηρίζουν τα δάνεια για την τραπεζική ανακεφαλαιοποίηση στην Ελλάδα β) το swap επιτοκίων του ESM για τον περιορισμό του ρίσκου από υψηλότερα επιτόκια στις αγορές γ)την εισαγωγή αντίστοιχης χρηματοδότησης για μελλοντικές εκταμιεύσεις στην Ελλάδα υπό το τρέχον πρόγραμμα. [όλο αυτό είναι το τεχνικό κομμάτι της αλλαγής των επιτοκίων από κυμαινόμενα σε σταθερά. Το πρόβλημα που προσπαθεί να αντιμετωπίσει βασικά εδώ το Eurogroup είναι ότι το 2017 ούτε στις αγορές θα έχουμε βγει, ούτε θα έχουμε τα χρήματα να πληρώσουμε τα προηγούμενα προγράμματα που είχαν πολλές και μεγάλες δόσεις μέσα στα επόμενα δύο χρόνια].

Τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για το χρέος θα έχουν σημαντικό θετικό αντίκτυπο στη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Το Eurogroup καλεί τους θεσμούς και την Ελλάδα να επανεκινήσουν τις διαπραγματεύσεις ώστε να έλθουν σε συμφωνία σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων το συντομότερο δυνατό με βάση τους κοινούς όρους που συμφωνήθηκαν τον Αύγουστο του 2015 και καλεί το EWG να το ελέγξει.
[Στα ελληνικά: «τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για το χρέος που δεν θα αλλάξουν την ζωή των Ελλήνων παρά μόνο προς το χειρότερο θα έχουν σημαντικό θετικό αντίκτυπο στα χαρτιά στη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους μπας και βρούμε ένα τρόπο να βάλουμε το διαολεμένο το ΔΝΤ στο πρόγραμμα». Τώρα αυτό που το Eurogroup καλεί τους θεσμούς να επανεκινήσουν τις διαπραγματεύσεις καρφώνει λίγο την ελληνική κυβέρνηση που ισχυριζόταν ότι οι διαπραγματεύσεις είχαν διακοπεί για να φάει γαλοπούλα η Βελκουλέσκου].
 
Το Eurogroup είναι έτοιμο να στηρίξει την ολοκλήρωση μελλοντικών αξιολογήσεων υπό τον όρο ότι το πακέτο του προγράμματος, συμπεριλαμβανομένου του ενδεχόμενου δημοσιονομικού μηχανισμού που συμφωνήθηκε στην πρώτη αναθεώρηση, εφαρμόζεται όπως έχει συμφωνηθεί. Το Eurogroup επιβεβαιώνει ότι η εφαρμογή του προγράμματος, όπως επίσης οι όροι και οι στόχοι, θα ελέγχονται συχνά με βάση τα δεδομένα από τους θεσμούς.
[Δηλαδή αν όλα πάνε καλά, και σας αφήσουμε να περάσετε λίγα λιγότερα μέτρα από όσα ζητάει το ΔΝΤ, εφόσον ενεργοποιήσετε τον κόφτη που μειώνει μισθούς και συντάξεις μέχρι το τέλος του 2018 (και το οποίο θα επεκτήνετε), τότε και εμείς μπορεί αν δεν συνεχίσετε να ζητάτε μειώσεις του πρωτογενούς πλεονάσματος και άλλες τέτοιες αηδίες, ίσως να συζητήσουμε μετά το 2018 να…. ξαναμιλήσουμε για να ολοκληρώσετε και άλλες αξιολογήσεις (γιατί προφανώς εμείς γουστάρουμε να έχουμε πάντα κλιμάκια να μας αξιολογούν)].
 
Η αποστολή του ΔΝΤ επιβεβαίωσε σήμερα την πρόθεσή της να προτείνει στο Εκτελεστικό Συμβούλιο μια νέα χρηματοοικονομική συμφωνία για την Ελλάδα το συντομότερο δυνατό από τη στιγμή που θα υπάρξει μια συμφωνία σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων, σε συνάφεια με τις πολιτικές του Ταμείου.
[Το ΔΝΤ μας είπε ότι αν υπάρξει συμφωνία στο επίπεδο των τεχνικών κλιμακίων (δηλαδή περάσετε εργασιακά, ασφαλιστικά, ιδιωτικοποιήσεις κ.λπ.) αλλά «σε συνάφεια με τις πολιτικές του Ταμείου», δηλαδή όπως ακριβώς θέλει το ΔΝΤ (αυτό δεν το είχε απομονώσει ο Κατρούγκαλος;) τότε το ΔΝΤ θα συμμετάσχει αλλά…]
 
Η πλήρης εφαρμογή όλων των προαπαιτουμένων ενεργειών που σχετίζονται με την δεύτερη αξιολόγηση και η ολοκλήρωση των ψηφοφοριών στη Βουλή θα ανοίξουν το δρόμο για τον ESM να εγκρίνει το συμπληρωματικό MoU.
[…με νέο Μνημόνιο (μεγειά μας), εφόσον φυσικά ολοκληρώσετε όλα τα προαπαιτούμενα και σιγουρευτούμε ότι μπορείτε να τα περάσετε και από τη Βουλή].
 

Περασμένα – ξεχασμένα

Το σημερινό ανακοινωθέν του Eurogroup -που η ΕΡΤ δεν ντράπηκε να το σχολιάσει ως «την πρώτη φορά που κερδίσαμε σε Eurogroup»- δεν είναι ούτε καινούριο, ούτε καλύτερο, ούτε περιέχει τίποτα διαφορετικό ως προς τους στόχους ή τα μέτρα. Πρόκειται για απλή επιβεβαίωση των όσων γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Για τον ίδιο λόγο είναι αστεία και η προσπάθεια του Κυριάκου Μητσοτάκη να χαρακτηρίσει τη «συμφωνία» της κυβέρνησης ως «δεσμευτική και επιζήμια», προετοιμάζοντας τη δικαιολογία αν ποτέ αναλάβει την κυβέρνηση.

Η αλήθεια είναι απλή. Σήμερα χάσαμε. Δεν υπήρξε καμία ελάφρυνση στόχων ή μέτρων ενώ αντίθετα προστέθηκε η επέκταση του κόφτη και η συμφωνία για υπογραφή 4ου Μνημονίου για τη συμμετοχή του ΔΝΤ.

Εκτός όμως από αυτά που προστέθηκαν καλό θα είναι να σημειώσουμε εδώ και τι ξεχάστηκε:

  • Θυμάστε το πακέτο Γιούνκερ; Αυτό των 35 δισεκατομμυρίων που θα έδινε ανάσα στην ελληνική κυβέρνηση και θα προκαλούσε επενδυτική έκρηξη; Ε, ούτε αυτοί το θυμήθηκαν.
  • Θυμάστε τα 2 δισεκατομμύρια του ΤΧΣ που δόθηκαν σύμφωνα με το Eurogroup του καλοκαιριού του 2014 στις τράπεζες για την ρευστότητα της αγοράς; Σε κάποιο συρτάρι ξεχάστηκαν
  • Θυμάστε την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων που θα χρηματοδοτούσε την βιώσιμη ανάπτυξη στην Ελλάδα και μάλιστα άμεσα; Αυτή που προανείγγειλε το Eurogroup του περσινού καλοκαιριού; Σιγά μη τη θυμάστε…
  • Θυμάστε που φέτος το καλοκαίρι πανηγυρίσαμε την επιστροφή του Waiver; Τότε που το TVXS έγραφε με πληροφορίες του Reuters ότι «δεδομένη θεωρείται, κατά το Reuters, η απόφαση της ΕΚΤ για επαναφορά του waiver για τις ελληνικές τράπεζες, την επόμενη Τετάρτη 22 Ιουνίου»; Ε, λοιπόν όχι. Οι ελληνικές τράπεζες συνεχίζουν να είναι ζόμπι αιματοδοτούμενα από τον ELA που εβδομάδα – εβδομάδα σφίγγει μάλιστα τη στρόφιγγα. Άλλωστε αν επέστρεφε το waiver η ΕΚΤ θα σήμαινε ότι αναγνωρίζει τη σταθερότητα των ελληνικών τραπεζών και θα έπρεπε να άρει και τα capital controls. Δεν ξέρω αν το προσέξατε, αλλά η ΕΚΤ ούτε που αναφέρεται στο ανακοινωθέν.
  • Θυμάστε που από στιγμή σε στιγμή η Ελλάδα θα έμπαινε στην QE του Ντράγκι; Δηλαδή στην Ποσοτική Χαλάρωση; Το σίγουρο είναι ότι οι συντάκτες του ανακοινωθέντος σήμερα δεν το θυμήθηκαν. Η ποσοτική χαλάρωση, που στην περίπτωσή μας μάλιστα δεν θα ήταν και τόσο μεγάλη δεν βρίσκεται στα σχέδια της ΕΚΤ αυτή τη στιγμή καθώς αντιμετωπίζει δομικά προβλήματα. Δηλαδή ο Ντράγκι για κάθε ένα ιταλικό ομόλογο που αγοράζει πρέπει να αγοράζει και 3 Γερμανικά αλλά το πρόβλημα είναι ότι για να αγοράζεις ομόλογα του Γερμανικού δημοσίου θα πρέπει και το Γερμανικό δημόσιο να δανείζεται που και που.. αλλά δεν το κάνει.
  • Θυμάστε τα δισεκατομμύρια που κερδίζει η ΕΚΤ από τα ελληνικά ομόλογα; Αυτά τα 6 δισσεκατομύρια ευρώ που θα παίρναμε αφού πρώτα χαρίσαμε το 2015 τα 14 δισ. που θα παίρναμε επειδή επιστράφηκαν «κατά λάθος» από το ΤΧΣ και εγγράφηκαν στον Γερμανικό προϋπολογισμό και δεν μπορούσαν να μας τα δώσουν μετά;
  • Θυμάστε το παράλληλο πρόγραμμα; Εντάξει, το παραδέχομαι αυτό το έγραψα για αστείο.

Όσο και να προσπαθούν η κυβέρνηση και τα ΜΜΕ να μιλήσουν για μέτρα χαλάρωσης του ελληνικού δημόσιου χρέους η αλήθεια είναι ότι αυτό που αποφασίστηκε σήμερα είναι περισσότερα μέτρα για τους πολίτες. Τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για το χρέος είναι απλώς μια παραδοχή του ότι οι προηγούμενες συμφωνίες αποπληρωμής ήταν ανεδαφικές. Είναι σαν την ασπιρίνη: δεν σου κάνει κακό, αλλά αν είσαι ετοιμοθάνατος δεν θα κάνει και τη διαφορά.