Έχω την ίδια ηλικία με το Σύνταγμα της 5ης Δημοκρατίας (σ.μ. Εγκαθιδρύθηκε το 1958), αλλά θέλω να πιστεύω ότι βρίσκομαι σε καλύτερη φόρμα από αυτήν την κουρασμένη μέγαιρα, την οποία θα έβγαζα ευχαρίστως στη σύνταξη και θα την έστελνα για ιαματικά λουτρά για τα ρευματικά της στην γαλλική Ριβιέρα. Το να ζεις υπό την 5η Δημοκρατία, αυτό το καθεστώς που εφήυρε ένας στρατηγός -από τον Σαρλ ντε Γκωλ για τον Σαρλ ντε Γκωλ- σημαίνει να ζεις σε μια προεδρική μοναρχία. Κάθε 5 χρόνια προσπαθούν να μας πείσουν ότι το πρόσωπο της Γαλλίας θα αλλάξει. Τελικά, το μόνο που αλλάζει είναι απλώς το πρόσωπο του προέδρου.
Ξέρουμε καλά ότι ένας και μόνο άνθρωπος δεν μπορεί να κάνει τίποτα απολύτως. Κάθε 5 χρόνια οι Γάλλοι παθιάζονται -κι εγώ παθιάζομαι- να εκλέξουμε τον μεγάλο μας άρχοντα με τα πλουμίδια του και να τον βάλουμε ντελικάτα να κάτσει στα χρυσάφια του παλατιού του.
Εδώ και μήνες, μας μπουκώνουν με πολιτικές εκπομπές και debate, μέχρι δυσπεψίας. Όπως στο λόττο, είμαστε σίγουροι ότι θα χάσουμε. Ή σχεδόν. Αλλά ξαναπαίζουμε… χωρίς καν να σκοτιζόμαστε που αυτή η εκδοχή του 2017, με τις ανατροπές της και τα σκάνδαλά της μοιάζει με ένα κακό μελόδραμα, με θορυβώδεις ηθοποιούς δεύτερης διαλογής και στο ρόλο της σκοτεινής δύναμης να πρωταγωνιστούν οι τρομοκράτες.
Ξέρουμε ότι η κοινωνία είναι πιο έξυπνη από αυτό, δονείται, φωσφορίζει και επανεφεύρει τον εαυτό της σε χίλια οριζόντια δίκτυα. Το ιεραρχικό σχήμα της πυραμίδας ανήκει στον αρχαίο κόσμο. Όμως, υπνωτιζόμαστε από το θέαμα. Αλλά ποιο θέαμα αλήθεια; Το να στέλνεις στην άβυσσο της εθνικής δυσφορίας τη γηραιά αλλά όμορφη χώρα μας;
Διώξαμε τον Σαρκοζί το 2012. Δεν περιμέναμε τίποτα από τον Φρανσουά Ολάντ. Όπως πολλοί Γάλλοι της αριστεράς, κι εγώ δεν είχα καμία αυταπάτη ως προς την ικανότητά του να κάνει μεταρρυθμίσεις και να εξαλείψει τις ανισότητες. Ο Ολάντ κατάφερε έναν άθλο όμως: να απογοητεύσει ακόμα κι εμάς που δεν περιμέναμε τίποτα από αυτόν.
Ο πιο μισητός πρόεδρος (όχι ως άνθρωπος, αλλά οι πολιτικές του) θα εξαφανιστεί σε λίγες μέρες χωρίς τιμές και στέφανα. Χειρότερη κι από την εχθρότητα, είναι η αδιαφορία των Γάλλων που τον συνοδεύει.
Το Σοσιαλιστικό Κόμμα έχει πεθάνει. Ο Ολάντ το σκότωσε με τα δώρα εκατομμυρίων που έδωσε αφειδώς στους εργοδότες, με τη συζήτηση για την ποινή στέρησης της υπηκοότητας από όσους δεν συμμορφώνονται με τα ιδεώδη της Γαλλίας, με τους αντιλαϊκούς νόμους… Η κυβέρνηση των Σοσιαλιστών έγραψε μια σελίδα τόσο μαύρη στην ιστορία μας όσο και οι πρόγονοί τους, οι γάλλοι Σοσιαλιστές της δεκαετίας του '50, με τον πόλεμο της Αλγερίας.
Ο Εμανουέλ Μακρόν σκότωσε τον «πατέρα» του. Σκότωσε τον Ολάντ, αυτόν που τον έχρησε υπουργό. Και ο Μακρόν-Βρούτος πήρε τη σκυτάλη. Ποιος απομένει για έναν ψηφοφόρο της αριστεράς;
Ο Ζαν-Λουκ Μελανσόν. Στη χώρα των τυφλών, βασιλεύει ο μονόφθαλμος. Αλλά μπορούμε να δώσουμε τα εύσημα στον Μελανσόν για την αναζωπύρωση της φλόγας. Όσο για τους δημοσιογράφους που βαφτίζουν το πρόγραμμά του «ακροαριστερό», έχουν πολύ κοντή μνήμη: Τα δέκα μέτρα-φάροι του Μελανσόν είναι λιγότερο ριζοσπαστικά από αυτά των Σοσιαλιστών και το πρόγραμμά τους για εθνικοποιήσεις του 1981.
Στον 1ο γύρο επιλέγουμε, στον 2ο αποκλείουμε, συνηθίζουμε να λέμε πολύ συχνά στη Γαλλία. Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι ένας αριστερός ψηφοφόρος κινδυνεύει να βρεθεί στον 2ο γύρο χωρίς υποψήφιο. Να ψηφίσουμε λευκό; Λευκό, όπως η σημαία της ήττας;
Μόλις επέστρεψα από ρεπορτάζ στην περιοχή Hauts-de-France, κοντά στην Αμιένη, μια περιοχή που έχει πληγεί από την ανεργία και η προτίμηση στο Εθνικό Μέτωπο της Λε Πεν εξαπλώνεται σαν πανούκλα. Αλλά κι εκεί, υπάρχουν αριστεροί άνθρωποι που δίνουν μια μεγάλη μάχη ενάντια σε αυτό, όπως ο συνάδελφός μου, François Ruffin, δημιουργός του βραβευμένου ντοκιμαντέρ «Merci Patron!» (Ευχαριστώ αφεντικό!). «Ακόμα και χωρίς ελπίδα, ο αγώνας παραμένει μια ελπίδα», έλεγε άλλωστε κι ο συγγραφέας Ρομαίν Ρολάν.
*Γράφει ο Thierry Leclère, Δημοσιογράφος στο SinéMensuel.