του Giacomo Sini για το Political Critique
Φωτογραφίες: Giacomo Sini
Οι Γεζίντι είναι μια θρησκευτική ομάδα περίπου μισού εκατομμυρίου ιθαγενών της ιρακινής επαρχίας Νινευή που μοιράζονται την ίδια γλώσσα και μεγάλο μέρος της κουλτούρας με τους Κούρδους της Τουρκίας και της Συρίας. Λόγω της προσήλωσής τους σε μια γνωστικιστική και προ-ισλαμική λατρεία, υπήρξαν, μαζί με τους χριστιανούς και τους σιίτες, ένα από τα κύρια θύματα της εθνοκάθαρσης από το Ισλαμικό Κράτος.
Το 2014, χιλιάδες άνθρωποι βρήκαν καταφύγιο στα βουνά του Σινγκάλ, όπου, περικυκλωμένοι από τον στρατό του ISIS, πέρασαν επτά ημέρες χωρίς φαγητό, δίνοντας συνεχώς αγώνα για τη ζωή τους. Η σωτηρία τελικά έφτασε χάρη στους αγωνιστές JPG/YPJ και PKK, οι οποίοι άνοιξαν δύο ανθρωπιστικούς διαύλους στην περιοχή Ροζάβα (Βόρεια Συρία), όπου μένουν κυρίως Κούρδοι, σώζοντας πρώτα τις γυναίκες και τα παιδιά και προσφέροντας τους έπειτα όπλα για να πολεμήσουν μαζί τους.
Μαζί με την έντονη παρουσία των Πεσμεργκά, που συνδέονται με την αυτόνομη κυβέρνηση του Ιρακινού Κουρδιστάν, υπάρχουν επίσης οι Μονάδες Αντίστασης των Σινγκάλ (YBŞ) και οι Γυναικείες Μονάδες του Εζιντχάν (YJŞ) στην περιοχή, οι οποίες εντάσσονται στην Ένωση Κοινοτήτων Κουρδιστάν (KCK), μια οργάνωση που συγκεντρώνει όλες τις ομάδες που είναι εμπνευσμένες από τον ηγέτη του ΡΚΚ, Αμπντουλάχ Οτσαλάν.
Κοντά στην οροσειρά Σινγκάλ υπάρχει ένα πολύ σημαντικό χωριό, το Κάνα Σορ. Τον Μάρτιο υπήρξαν συγκρούσεις ανάμεσα στους Πεσμεργκά της Ροζάβα, τους Κούρδους στρατιώτες από τη Ροζάβα που πλήρωσε το ιρακινό υπουργείο Εσωτερικών του Κουρδιστάν και το YBŞ. Λίγο αργότερα, ο τοπικός πληθυσμός, μαζί με τους Γεζίντι από τα στρατόπεδα προσφύγων της Ροζάβα, διοργάνωσαν μια συγκέντρωση κατά των εισβολών των Πεσμεργκά της Ροζάβα στο χωριό. Κατά τη διάρκεια αυτής της ειρηνικής συγκέντρωσης, οι ιρακινές δυνάμεις ασφαλείας του Κουρδιστάν επιτέθηκαν στον κόσμο, τραυματίζοντας ορισμένους πολίτες και σκοτώνοντας έναν τοπικό δημοσιογράφο. Η ενέργεια, σύμφωνα με τον Σινούν, τον πατέρα του δημοσιογράφου, φάνηκε να υπαγορεύτηκε από την πολιτική βούληση των ιρακινών αρχών του Κουρδιστάν για να απομονώσουν τις προσπάθειες των Γεζίντι να δημιουργήσουν μια αυτοδιοίκηση, άρρηκτα συνδεδεμένης με τα ίδια στοιχεία της πολιτικής εμπειρίας της γειτονικής συνομοσπονδίας της Ροζάβα.
Το YBŞ μας έκανε ένα θερμό καλωσόρισμα στο χωριό μαζί με φλιτζάνια με τσάι. Παρά την κούραση από μια νύχτα στη φρουρά, ο διοικητής της περιοχής, ο Σαΐντ, ήρθε και με ταπεινότητα, εξιστόρησε τις αναμνήσεις του από τη διάσωση χιλιάδων Γεζίντι τον Αύγουστο του 2014. «Πυροβολούσαν από κάθε γωνία», είπε με συγκίνηση, «ήμασταν εύκολοι στόχοι και ο χώρος για να κινηθούμε ήταν ελάχιστος. Με μεγάλες απώλειες και τεράστια προσπάθεια καταφέραμε ένα ρήγμα μεταξύ των εχθρικών γραμμών, επιτρέποντας σε χιλιάδες ανθρώπους να σωθούν». Αυτός ο διοικητής, μετά από ένα διάλειμμα που επάξια έκανε, μας καθοδήγησε μέσα από αυτό που εξακολουθεί να είναι η πρώτη γραμμή στο νοτιοδυτικό Σινγκάλ, όπου αντιμετωπίζουν τους μαχητές του ISIS.
Μια κόκκινη έκταση με παπαρούνες εκτεινόταν ανάμεσα στο πράσινο των πεδιάδων και στο βάθος το βουνό εμφανιζόταν κάτω από τον ανοιξιάτικο ουρανό. «Ας σταματήσουμε για μια φωτογραφία», είπε ο διοικητής, «κοιτάξτε την ομορφιά αυτού του πανοράματος». Αν δεν ήταν το ISIS λίγα μίλια μακριά, σε ένα από τα νότια χωριά, θα φαινόταν σαν ένα ειδυλλιακό πρωινό για να χαλαρώσεις στην καθαρή και άγρια φύση. Ωστόσο, ακόμη και μέσα σε μια τόσο προφανή ηρεμία, κατεστραμμένες γέφυρες, απομεινάρια ανατιναγμένων αυτοκινήτων και πρόχειροι τοίχοι από μπετόν πρόδιδαν τη γειτνίαση με το μέτωπο του πολέμου.
Σύντομα βρεθήκαμε στην καρδιά των ορεινών όγκων, σε μια τεράστια κοιλάδα βυθισμένη από τις κορυφές των γύρω βουνών, όπου υπάρχει μια ατέλειωτη έκταση σκηνών και μικρών σπιτιών από πέτρες και άχυρο. Αυτά είναι τα σπίτια περίπου 35.000 Γεζίντι από τις γύρω περιοχές που, αφού ξέφυγαν από τα βασανιστήρια του Ισλαμικού Κράτους, αποφάσισαν να παραμείνουν στα βουνά για να «υπερασπιστούν την ιερή ταυτότητά τους».
Σταματήσαμε σε μια από τις περιοχές με τέντες και ένας γέρος παρουσιάστηκε μπροστά μας από την πόρτα ενός μικρού σπιτιού που καλυπτόταν με αδιάβροχους μουσαμάδες από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR). Το όνομά του είναι Σερβάν και έχτισε αυτήν την ταπεινή κατασκευή με τα χέρια του με τη βοήθεια κάποιων φίλων του στην περιοχή. Ζει εκεί με τη σύζυγό του και με μερικές από τις νεότερες κόρες του. Μιλάει σε σπαστά αγγλικά, πολλά από τα οποία τα έχει ξεχάσει από τη γενοκτονία, μόνο μία από τις παρενέργειες του τραύματος που υπέστη. Οι μεγαλύτερες κόρες του εξακολουθούν να βρίσκονται στα χέρια των τζιχαντιστών. Μετά από λίγο σταματάει η συνομιλία και η φωνή του γεμίζει με θυμό: «Γιατί η διεθνής κοινότητα δεν ενδιαφέρεται για τις γυναίκες που απάγονται και πωλούνται ως σκλάβες σεξ; Τι γίνεται με τα παιδιά μας που εκπαιδεύονται για να γίνουν ανθρώπινες βόμβες; Πού είναι ο νόμος;».
Από τον Ιανουάριο του 2015 ο ορεινός πληθυσμός έχει ξεκινήσει μια μορφή διαχείρισης της περιοχής μέσω μιας αυτόνομης οργάνωσης υπό την καθοδήγηση ενός συμβουλίου που εκλέγεται από εκπροσώπους των διαφόρων περιοχών. Οι αρχές του KRG δεν αναγνωρίζουν αυτή τη μορφή αυτοδιοίκησης, υποστηρίζοντας ότι είναι η μόνη αρχή που μπορεί να ελέγχει την περιοχή. Κάνει πολύ κρύο το βράδυ. Ο Χασάν, ένας από τους εκπροσώπους του Δημοκρατικού Κινήματος των Γεζίντι και μέρος του Συμβουλίου του Βουνού, εκφράζει τις σκέψεις του με αυστηρότητα κατά τη διάρκεια ενός λιτού γεύματος: «Ο ορεινός πληθυσμός είναι έτοιμος για αυτοδιοίκηση και το ίδιο το Σινγκάλ είναι έτοιμο, αλλά οι Ιρακινοί Κούρδοι μας αντιτίθενται με κάθε τρόπο».
«Η κατάσταση είναι περίπλοκη για τους πολίτες που αντιστέκονται στη γη τους εδώ και χρόνια», συνεχίζει ο Σαΐντ. Στη συνέχεια, δείχνοντας στον Νότο λέει ότι «υπάρχει το Ισλαμικό Κράτος εκεί. Στον Βορρά και στην Ανατολή οι αρχές του KRG έχουν κλείσει τα σύνορα με τη Ροζάβα, η οποία απομονώθηκε επίσης σε διεθνές επίπεδο από το εμπάργκο. Την ίδια στιγμή στη Δύση υπάρχει ένα σημείο ελέγχου το οποίο παρέχει πρόσβαση στην περιοχή Νταχούκ, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι φαίνεται να μην μπορούν να το περάσουν. Παίρνουμε βοήθεια από τη Ροζάβα, αλλά λόγω του κλεισίματος των συνόρων δεν φθάνει τακτικά».
Το σούρουπο φτάσαμε τελικά στην πόλη Σινγκάλ που βρίσκεται κάτω από τη νοτιοανατολική πλαγιά του βουνού. Ο λασπόδρομος που οδηγεί στην πόλη είναι ένα νεκροταφείο αυτοκινήτων που εγκαταλείφτηκαν και κάηκαν από το ISIS, τα τελευταία απομεινάρια του άμαχου πληθυσμού που διέφυγε πριν τρία χρόνια. Φιλοξενηθήκαμε από μία από τις εκατόν πενήντα οικογένειες που με θάρρος επέστρεψαν να ζήσουν στην πόλη μετά την απελευθέρωσή της από το Ισλαμικό Κράτος. Ο Άτζιντ, η σύζυγός του και δύο από τις μικρότερες κόρες τους μας λένε πως η οικογένεια ήταν διαλυμένη από τη σφαγή. Μερικοί από αυτούς, μετά από τη φυγή τους, κατάφεραν να φτάσουν με επιτυχία στη Γερμανία και άλλοι αργότερα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στους τοίχους του σπιτιού έχουν γραφτεί από τον στρατό προσβλητικές λέξεις, συνθήματα και η σημαία του ISIS. «Για σχεδόν ένα χρόνο ο τόπος αυτός ήταν η έδρα για το Ισλαμικό Κράτος στην περιοχή», λέει η σύζυγος του Άτζιντ λίγο πριν πάμε για ύπνο. «Δεν θέλουμε καν να μάθουμε τι συμβαίνει στο σπίτι μας».
Ξυπνήσαμε νωρίς και η πόλη ήταν έρημη. Μια σουρεαλιστική σιωπή κόβει τον καθαρό αέρα καθώς προχωράμε προς το κέντρο. Το ιστορικό κέντρο και το παλιό παζάρι έχουν καταλήξει σε έναν σωρό σκουπιδιών. Η κατοχή του ISIS διήρκεσε λιγότερο από έναν χρόνο, μέχρι τον Νοέμβριο του 2015, αλλά η σκιά της παρουσίας του εξακολουθεί να υπάρχει στους δρόμους, ειδικά γύρω από το παλιό κεντρικό νοσοκομείο. Κατά τη διάρκεια της κατοχής, η σύζυγος του τοπικού γιατρού είχε την υποχρέωση να συντάξει μια λεπτομερή έκθεση σχετικά με τις γυναίκες που είχαν απαχθεί από το ISIS, ώστε να μπορούν αργότερα να προσφερθούν στη αγορά του σεξ στις κατεχόμενες πόλεις. Μέσα από τα ημι-καταστραμμένα νοσοκομεία τα δακτυλικά αποτυπώματα από εκείνους που ήταν πιθανό να ξεφύγουν εξακολουθούν να είναι στους τοίχους, ως ανεξίτηλα σημάδια αυτών των αναμνήσεων.
Το TPP είναι αποκλειστικός συνεργάτης του Political Critique στην Ελλάδα
Μετάφραση: Νικολέττα Αλεξανδρή