Οι εντάσεις φτάνουν σε κρίσιμο σημείο στη Βενεζουέλα ενόψει των εκλογών την Κυριακή, 30 Ιουλίου, οι οποίες ο πρόεδρος, Νικολάς Μαδούρο, υποστηρίζει ότι θα σταθεροποιήσουν τη χώρα του -τη χώρα που διαθέτει τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου παγκοσμίως. Η αντιπολίτευση, από τη μεριά της, θεωρεί τις εκλογές μια απροκάλυπτη αρπαγή εξουσίας.

Τι διακυβεύεται στις 30 Ιουλίου;

Ο Μαδούρο καλεί σε εθνικές εκλογές προκειμένου να εκλεγεί Αναθεωρητική Βουλή και να αναθεωρήσει το Σύνταγμα της χώρας. Συγκεκριμένα, 364 μέλη θα εκλεγούν από τις εκλογικές περιφέρειες, ενώ τα υπόλοιπα 181 μέλη θα εκλεγούν από μέλη επτά κοινωνικών ομάδων, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι συνταξιούχοι, οι αυτόχθονες, οι επιχειρηματίες, οι αγρότες και οι φοιτητές.

Η αντιπολίτευση ανακοίνωσε  ότι θα μποϋκοτάρει τις εκλογές, που σημαίνει ότι οι ψηφοφόροι που θα προσέλθουν ίσως να είναι αποκλειστικά υποστηρικτές της κυβέρνησης και άρα η συμμετοχή αναμένεται να είναι πολύ χαμηλή. 

Το τρέχον Σύνταγμα γράφτηκε το 1999 από τη συντακτική Βουλή του πολιτικού πατέρα του Μαδούρο, Ούγκο Τσάβες. Ο Τσάβες είχε διασφαλίσει ότι θα είχε με το μέρος του τη στήριξη του λαού, καλώντας προηγουμένως σε δημοψήφισμα. Αυτή τη φορά, όμως, ο Μαδούρο έδωσε εντολή για τροποποίηση του Συντάγματος με προεδρικό διάταγμα.

Στις 16 Ιουλίου, ένα άτυπο δημοψήφισμα από την αντιπολίτευση ενάντια στην πρωτοβουλία του Μαδούρο προσέλκυσε πάνω από επτά εκατομμύρια ανθρώπους -σε σύνολο 19,8 εκατομμυρίων ψηφοφόρων. 
Εν μέσω κλιμακούμενης πίεσης, ο Μαδούρο δεσμεύτηκε τον προηγούμενο μήνα ότι θα καλέσει τους πολίτες να ξαναψηφίσουν στο τέλος της διαδικασίας για να εγκρίνουν ή να απορρίψουν το νέο Σύνταγμα.

Αλλά ούτε ο Μαδούρο ούτε το Εκλογικό Συμβούλιο της Βενεζουέλας προσδιόρισαν πόσο χρόνο θα πάρει αυτή η διαδικασία ή τι θα συμβεί με την υπάρχουσα νομοθετική εξουσία κατά την τροποποίηση -η νομοθετική εξουσία αυτή τη στιγμή ελέγχεται από δυνάμεις της αντιπολίτευσης.

Οι επικριτές του Μαδούρο προειδοποίησαν ότι η Αναθεωρητική Βουλή είναι μια απόπειρα να παρακαμφθεί η υπάρχουσα Βουλή, φέρνοντας στα πράγματα ένα Κογκρέσο σε στυλ Κούβας, το οποίο θα εξυπηρετεί στο να επικυρώνονται τα εκτελεστικά διατάγματα.

Η ατζέντα θα τεθεί έπειτα από τη συζήτηση των μελών της αναθεωρητικής βουλής. Ωστόσο ο πρόεδρος Μαδούρο έχει προτείνει κάποια θέματα προς εξέταση. Μεταξύ αυτών το δικαίωμα και η ανάγκη της Βενεζουέλας για ειρήνη, βελτιώσεις στην οικονομία της χώρας, συνταγματική αναγνώριση των κυβερνητικών κοινωνικών προγραμμάτων.

Γιατί ο Μαδούρο αποφάσισε να κάνει αυτές τις εκλογές;

Η Βενεζουέλα σείεται από συνεχείς διαμαρτυρίες στους δρόμους αφότου στα τέλη Μαρτίου, η κυβέρνηση προσπάθησε να στερήσει από το Κογκρέσο το δικαίωμά του να νομοθετεί. Αν και η κίνηση  αυτή ανατράπηκε εν μέρει, οι διαδηλώσεις ενάντια σε μια κυβέρνηση που κατηγορείται ευρέως για την παραπαίουσα οικονομία της χώρας και την αύξηση της εγκληματικότητας, συνεχίστηκαν.

Σύμφωνα με τις οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, υπάρχουν σήμερα πάνω από 100 πολιτικοί κρατούμενοι. Κατά τη διάρκεια των τετράμηνων διαμαρτυριών, περισσότεροι από 1.000 άνθρωποι έχουν φυλακιστεί, με περίπου 400 πολίτες να δικάζονται σε στρατιωτικά δικαστήρια.

Την 1η Μαΐου, ένα μήνα μετά την αρχή των διαμαρτυριών, ο πρόεδρος ανακοίνωσε την απόφασή του να ζητήσει ένα νέο Σύνταγμα, λέγοντας ότι ήταν ο «μόνος δρόμος για την αποκατάσταση της ειρήνης» στη χώρα. Ωστόσο, η βία και η κρατική καταστολή έχουν κλιμακωθεί.

Τι λέει η αντιπολίτευση;

Ο συνασπισμός των δυνάμεων της αντιπολίτευσης, γνωστή και ως η Στρογγυλή Τράπεζα της Δημοκρατικής Ενότητας (γνωστή με τα ισπανικά αρχικά της, MUD) απέρριψε την κίνηση από την αρχή. Αλλά η κριτική εκτείνεται πολύ πέρα ​​από την αντιπολίτευση. Σύμφωνα με μια δημοσκόπηση, 8 στους 10 Βενεζουελάνους αντιτίθενται σε ένα νέο Σύνταγμα και θα προτιμούσαν να γίνουν γενικές εκλογές.

Η αντίδραση προέρχεται και μέσα από τις τάξεις των τσαβιστών: πρώην πιστοί υποστηρικτές του Τσάβες κατηγορούν τον Μαδούρο ότι προδίδει την πολιτική κληρονομιά του προκατόχου του. Ανάμεσα στους πιο διακεκριμένους αντιφρονούντες είναι και η ανώτατη εισαγγελέας της χώρας, Λουίζα Ορτέγκα, η οποία έχει υποστεί σκληρή επίθεση από το ανώτατο δικαστήριο.

Τι απαντά η κυβέρνηση;

Ο Μαδούρο επισημαίνει ότι η εκλογή της συνακτικής συνέλευσης είναι δημοκρατική και ότι έχει την εξουσία να ζητήσει τη διεξαγωγή εκλογών για την ανάδειξή της χωρίς να υποβάλει το ερώτημα σε δημοψήφισμα.
Στόχος είναι, σύμφωνα με τον ίδιο, να «τελειοποιηθεί» το Σύνταγμα της Βενεζουέλας.

Τι θα γίνει μετά;

Κατά τη συγκρότηση της συντακτικής Βουλής το 1999, το Κογκρέσο σταμάτησε τις εργασίες του, ενώ τα μέλη της Βουλής συζητούσαν για πάνω από έξι μήνες. Αυτή τη φορά, το Κογκρέσο, στο οποίο την πλειοψηφία έχει η αντιπολίτευση, δήλωσε ότι δεν θα αποδεχθεί την αναθεωρητική Βουλή και δεσμεύτηκε να θεσπίσει παράλληλο συνταγματικό δικαστήριο.

Οι επόμενες προεδρικές εκλογές είναι προγραμματισμένο να διεξαχθούν το 2018, αλλά δεν είναι σαφές εάν αυτό θα ισχύσει στην περίπτωση ενός νέου Συντάγματος. Οι περιφερειακές εκλογές που θα γίνονταν κανονικά τον περασμένο Δεκέμβριο, προγραμματίστηκαν για το τέλος του τρέχοντος έτους – αλλά κι αυτό μπορεί να αλλάξει με το νέο Σύνταγμα.

Τι κάνει η διεθνής κοινότητα;

Ο Οργανισμός των Αμερικανικών Κρατών έχει προσπαθήσει επανειλημμένα να τιμωρήσει μέσω της διπλωματικής οδού τη Βενεζουέλα, αλλά το Καράκας χρησιμοποίησε τη διπλωματία του πετρελαίου και κατάφερε τα μικρά κράτη της Καραϊβικής που εξαρτώνται από τα επιδοτούμενα πετρέλαια να ψηφίσουν ενάντια στα κρίσιμα ψηφίσματα ή να απέχουν.

Πιο πρόσφατα, η κυβέρνηση του Τραμπ επέβαλε κυρώσεις. Οι ΗΠΑ αναμένεται να εξετάσουν το ενδεχόμενο για εμπάργκο στο πετρέλαιο – κάτι που μερικοί εμπειρογνώμονες προειδοποιούν ότι θα μπορούσε να γυρίσει μπούμερανγκ. Η Βενεζουέλα βασίζεται στις εξαγωγές πετρελαίου για το 95% των εσόδων της. Τα έσοδα από τις εξαγωγές αυτές χρησιμοποιούνται για την εισαγωγή τροφίμων και φαρμάκων, οπότε, παρότι οι κυρώσεις αυτές πλήττουν την κυβέρνηση, επιδεινώνουν ακόμη περισσότερο την ανθρωπιστική κρίση, προκαλώντας ίσως μια μαζική έξοδο προσφύγων – με σοβαρές συνέπειες για την περιοχή.

Με πληροφορίες από την Guardian και το ΑΠΕ-ΜΠΕ.