Ας ξεκινήσουμε με την κατάσταση της κοινής γνώμης στη χώρα σας σχετικά με τις συνομιλίες μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και της Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Μετά την αλλαγή του ονόματος του αεροδρομίου των Σκοπίων από «Μεγάλου Αλεξάνδρου» σε «Διεθνή Αερολιμένα των Σκοπίων», ο νυν πρωθυπουργός Ζόραν Ζάεφ έχει κατ’επανάληψη δηλώσει ότι θα δεχόταν σύνθετη ονομασία με γεωγραφική ένδειξη που θα ενσωμάτωνε το «Μακεδονία». Υπάρχει ευρύτερη συναίνεση σε εθνικό επίπεδο γύρω από μια τέτοια πρόταση; Θα μπορούσε να επιτευχθεί η ειδική πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο που είναι απαραίτητη για οποιαδήποτε συνταγματική αλλαγή;
Ο σημερινός πρόεδρος της δεξιάς αντιπολίτευσης VMRO-DPMNE επισκέφτηκε την Ουάσιγκτον όπου και συνάντησε τον Τραμπ, μια επιπλέον απόδειξη ότι το κόμμα του δεν είχε ποτέ αντιταχθεί στην αμερικανική πολιτική. Οι πολιτικές ελίτ της Δημοκρατίας της Μακεδονίας είναι υποταγμένες στον ιμπεριαλισμό διότι χρειάζονται διεθνή υποστήριξη για να διατηρήσουν την κυριαρχία τους. Έτσι, κατά τη γνώμη μου, αν το αμερικανικό συμφέρον υπαγορεύσει την συνταγματική αλλαγή, θα υπάρξει η ειδική πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Ο δυτικός ιμπεριαλισμός χρειάζεται την επίλυση αυτού του ζητήματος επειδή στοχεύει στην ένταξη της Δημοκρατίας της Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ και γι' αυτό το λόγο θα επιλυθεί. Όσον αφορά την αλλαγή του ονόματος του αεροδρομίου των Σκοπίων, νομίζω ότι ήταν σωστή απόφαση. Το αεροδρόμιο των Σκοπίων ονομάστηκε «Μέγας Αλέξανδρος» το 2006, ήταν μια προβοκάτσια εκ μέρους της τότε κυβέρνησης του VMRO-DPMNE που τροφοδοτούσε το κλίμα έντασης μεταξύ των δύο χωρών.
Ας έλθουμε τώρα στο κρίσιμο ζήτημα του ΝΑΤΟ. Είναι απολύτως σαφές σε οποιονδήποτε παρακολουθεί τις εξελίξεις σε αυτό το θέμα ότι ο λόγος για τον οποίο οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Ελλάδας και της Δημοκρατίας της Μακεδονίας επαναλήφθηκαν και εντατικοποιήθηκαν είναι για να επιτρέψουν την ταχύρρυθμη ένταξη της τελευταίας στο ΝΑΤΟ και εν τέλει στην ΕΕ. Υπάρχουν ακόμη σαφείς προθεσμίες για την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων, οι οποίες είναι η επικείμενη σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ στις 11 και 12 Ιουλίου, η οποία προηγείται της συνόδου κορυφής της ΕΕ στη Σόφια στις 17 Μαΐου, αφιερωμένη στη διεύρυνση της ΕΕ στα Δυτικά Βαλκάνια. Ποια είναι η εκτίμησή σας για τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ, στην οποία η ελληνική ριζοσπαστική αριστερά κατηγορηματικά αντιτίθεται;
Το ΝΑΤΟ δεν είναι παρά ένα ιμπεριαλιστικό εργαλείο επιβολής, το ΝΑΤΟ είναι επιθετικό σύμφωνο πολέμου, το ΝΑΤΟ είναι επιστροφή στο παρελθόν. Το Λεβίτσα αντιτίθεται στην ένταξη της χώρας μας στο ΝΑΤΟ. Δεν θέλουμε να συμμετέχουμε με κανέναν τρόπο στην καταστολή άλλων λαών. Αλλά και η ένταξη στο ΝΑΤΟ δεν θα φέρει τίποτα θετικό για τον λαό, αντίθετα θα πρέπει να αφιερώνουμε το 2% του προϋπολογισμού για στρατιωτικούς σκοπούς, αυτά είναι πόροι που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για κοινωνικά προγράμματα, για υγειονομική περίθαλψη ή για την παιδεία.
Πιστεύετε ότι το ζήτημα της ένταξης στην ΕΕ θα πρέπει να αποσυνδεθεί από την ένταξη στο ΝΑΤΟ; Ποιος ήταν ο ρόλος της ΕΕ στην εσωτερική πολιτική της χώρας σας;
Η ένταξη στην ΕΕ είναι διακριτή από την ένταξη στο ΝΑΤΟ, υπάρχουν κράτη-μέλη της ΕΕ που δεν είναι μέλη του ΝΑΤΟ. Ο ρόλος της ΕΕ στην περιοχή είναι σημαντικός, αλλά η διπλωματία της ΕΕ είναι ήπια, το σφυρί του δυτικού ιμπεριαλισμού εδώ είναι η αμερικανική διπλωματία. Εν πάση περιπτώσει, εμείς στηρίζουμε την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, αλλά η ΕΕ πρέπει να αναδιαρθρωθεί, γιατί βασίζεται στις βάσεις των καπιταλιστικών και ιμπεριαλιστικών συμφερόντων των κυρίαρχων χωρών. Η ενοποίηση των λαών της Ευρώπης πρέπει να βασίζεται στην ισότητα και την ισορροπημένη ανάπτυξη, όχι στα καπιταλιστικά συμφέροντα. Και για μια τέτοια ολοκλήρωση χρειαζόμαστε πρώτ’ απ’ όλα περιφερειακή συνεργασία στη βαλκανική χερσόνησο.
Στα ελληνικά μέσα μαζικής ενημέρωσης γίνεται διαρκώς λόγος για τις «αλυτρωτικές βλέψεις» της Δημοκρατίας της Μακεδονίας που αποδίδονται σε άρθρα του συντάγματός της. Υπάρχει κάποια βάση σ’αυτήν την κατηγορία; Ο εθνικισμός που προωθούσαν οι κυβερνήσεις του VMRO-DPMNE καθώς και η χρήση των συμβόλων της αρχαιότητας αποτελούν έκφραση τέτοιων βλέψεων;
Τη στιγμή της ανεξαρτησίας της Δημοκρατίας της Μακεδονίας από τη Γιουγκοσλαβία, ως αποτέλεσμα του αυξανόμενου εθνικισμού της εποχής εκείνης, υπήρξαν δηλώσεις από το τότε νεοσυσταθέν κόμμα VMRO-DPMNE ότι θα πραγματοποιήσουν το επόμενο συνέδριό τους στη Θεσσαλονίκη. Δηλώσεις αυτού του τύπου είναι χαρακτηριστικές του εθνικισμού στα Βαλκάνια, αλλά δεν αποτελούν πραγματική απειλή για αλλαγή συνόρων στην περιοχή. Το VMRO-DPMNE γνώρισε από τότε πολλές διασπάσεις και έχει εξελιχθεί σε λαϊκιστικό κόμμα. Χρησιμοποίησε τον εθνικισμό για να εξασφαλίσει την κυριαρχία του, και όπως μάθαμε από τα ηχητικά που δημοσιοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του σκανδάλου των παρακολουθήσεων, το VMRO-DPMNE είχε δεχθεί παρόμοιες θέσεις με αυτές του SDSM στο θέμα του ονόματος.
Το πιο σημαντικό είναι όμως να καταλάβουμε τους λόγους για τους οποίους το VMRO-DPMNE και η δεξιά χρειάζονται αυτή την «αρχαιοποίηση» της μακεδονικής ταυτότητας. Είναι σαφές ότι τα έθνη είναι σύγχρονη έννοια και δημιουργούνται με τον σχηματισμό του εθνικού κράτους. Είναι επίσης σαφές ότι οι δεξιές δυνάμεις έχουν ανάγκη τους μύθους περί ένδοξου εθνικού κράτους. Ωστόσο η διαμόρφωση της μακεδονικής εθνικής ταυτότητας υπήρξε ιδιαίτερα άτυπη. Η ταυτότητα αυτή δεν κατασκευάστηκε από τη δεξιά αλλά από την αριστερά, επειδή η αριστερά ήταν ρεπουμπλικανική και δεν ήθελε η διαδικασία απελευθέρωσης από την οθωμανική κυριαρχία να καταλήξει στην ένταξη σε οποιαδήποτε από τις μοναρχίες των Βαλκανίων. Ετσι ξεκίνησε το μακεδονικό ζήτημα ως πολιτικό ζήτημα, κατ’ αρχήν κυριαρχίας και αργότερα ως εθνικό ζήτημα. Όπως γνωρίζουμε από την ιστορία, το μακεδονικό έθνος δημιουργείται το 1944 με το σχηματισμό της Λαϊκής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, αργότερα της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας στα πλαίσια της ομοσπονδίας της Γιουγκοσλαβίας. Αλλά αυτό ήταν ένα σοσιαλιστικό εργατικό κράτος, όχι ένα εθνικό κράτος. Η δεξιά δεν μπορούσε λοιπόν να δημιουργήσει έναν μύθο γύρω από ένα σοσιαλιστικό κράτος και το σημερινό δεν της φαινόταν επαρκώς ένδοξο. Έτσι στράφηκαν στην αρχαιότητα, για να κατασκευάσουν το μύθο που χρειαζόταν η αφήγησή τους.
Σχετικά με τις αλυτρωτικές τάσεις της Δημοκρατίας της Μακεδονίας, νομίζω ότι αποτελεί μια υπερβολή που δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Αν κοιτάξουμε την οικονομική κατάσταση της Μακεδονίας, η οικονομία μας εξαρτάται από το ελληνικό κεφάλαιο. Αν αυτό το κράτος θέλει να συνεχίσει να υπάρχει, χρειάζεται ελληνικό κεφάλαιο, και το ελληνικό κεφάλαιο εξυπηρετεί το δικό του συμφέρον μέσω της φτηνής εργασίας που βρίσκει όταν διασχίζει τα σύνορα. Αν στραφούμε στη στρατιωτική πλευρά, θα δούμε ότι η Δημοκρατία της Μακεδονίας είναι σε πολύ αδύναμη θέση. Δεν διαθέτει περισσότερους από 5.000 στρατιώτες, ο εξοπλισμός της είναι χαμηλής ποιότητας, δεν υπάρχουν στρατιωτικές βάσεις κοντά σε σύνορα, και είναι γενικότερα η ασθενέστερη στρατιωτική δύναμη στα Βαλκάνια. Το ελληνικό κράτος έχει πολύ μεγαλύτερη αμυντική ικανότητα. Η μακεδονική καπιταλιστική τάξη δεν είναι σε θέση να διατηρήσει την κοινωνική τάξη χωρίς τη βοήθεια του ελληνικού και του διεθνούς κεφαλαίου.
Κατά συνέπεια το συμφέρον του κεφάλαιου και του κράτους της Μακεδονίας δεν είναι να αντιπαρατεθεί με το ελληνικό κράτος, αλλά να οικοδομήσει συμμαχία μαζί του. Η άποψη περί αλυτρωτικών βλέψεων είναι απλώς προπαγάνδα για να συντηρείται η εθνικιστική δυσπιστία μεταξύ των λαών των δύο κρατών. Αυτό που προέχει για το συμφέρον των εργαζομένων στη Δημοκρατία της Μακεδονίας είναι να συνταχθούν με την ελληνική εργατική τάξη σε έναν κοινό αγώνα για τα δικαιώματά τους. Ο αγώνας των εργαζόμενων στα δύο κράτη είναι κοινός.
Ας περάσουμε τώρα στην εσωτερική πολιτική κατάσταση της χώρας σας. Η αποκάλυψη του ονομαζόμενου «σκανδάλου των τηλεφωνικών παρακολουθήσεων», στο οποίο ενεπλάκησαν τα κύρια πρόσωπα της προηγούμενης κυβέρνησης του VMRO-DMNE, καθώς και η λαϊκή κινητοποίηση που ακολούθησε, οδήγησαν σε σημαντική πολιτική μεταστροφή. Το σκάνδαλο αποκάλυψε την έκταση της λεηλασίας του κράτους από τους κυβερνώντες πολιτικούς και τη διαφθορά που έφερε η επιβολή μιας εξαιρετικά βάναυσης νεοφιλελεύθερης πολιτικής. Μετά τις εκλογές του 2016, δημιουργήθηκε ένας νέος συνασπισμός γύρω από το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα SDSM και τα κόμματα που εκπροσωπούν την αλβανική μειονότητα. Ποια είναι η εκτίμησή σας για την πολιτική που ακολουθεί η σημερινή κυβέρνηση με επικεφαλής τον Ζόραν Ζάεφ;
Μετά το σχηματισμό της νέας κυβέρνησης ο κόσμος χαλάρωσε, έφυγε ο φόβος που υπήρχε την εποχή της κυριαρχίας του VMRO-DPMNE, αλλά οι κρατικοί θεσμοί δεν έχουν μεταρρυθμιστεί. Είχαμε το σκάνδαλο των αποζημιώσεων των μελών της Κρατικής Εκλογικής Επιτροπής και ένα παρόμοιο σκάνδαλο σχετικά με τις αποζημιώσεις για τα έξοδα ταξιδιού των βουλευτών, όπως γινόταν την εποχή του VMRO-DPMNE. Η οικονομική πολιτική παραμένει νεοφιλελεύθερη. Το SDSM προσπαθεί να παρουσιαστεί ως αριστερό, παίζοντας παιχνίδια με τον κατώτατο μισθό, που αυξήθηκε από 10.800 σε 12.000 δινάρια (200 ευρώ), αλλά ταυτόχρονα άνοιξε και πρόσθετο νομικό παραθυράκι που δίνει στους εργοδότες τη δυνατότητα να παραβιάζουν τον νόμο. Με αυτό τον τρόπο το SDSM παρουσιάζεται ως κόμμα που νοιάζεται για τους εργαζόμενους χωρίς να χρειάζεται να τα βάζει με τους καπιταλιστές. Υποσχέθηκαν νέες φορολογικές πολιτικές με προοδευτική φορολόγηση, αλλά στην πραγματικότητα τίποτα δεν άλλαξε, δεν θέλουν και ούτε πρόκειται να αντιπαρατεθούν με το κεφάλαιο.
Μπορείτε να μας πείτε πώς σχηματίστηκε το Levica (Αριστερά) και ποιοι είναι οι κύριοι στόχοι του;
Το Levica δημιουργήθηκε το 2016, μετά από πολλά χρόνια κοινωνικής διαμαρτυρίας και κινητοποίησης, από μέλη του κινήματος για την κοινωνική δικαιοσύνη Lenka και του αριστερού δίκτυου «Αλληλεγγύη», καθώς και από μερικά άτομα που δεν ήταν μέλη αυτών των οργανώσεων. Δημιουργήθηκε για να καλύψει το κενό στά αριστερά του πολιτικού φάσματος και την ανάγκη ενός εργατικού κόμματος, καθώς οι εργαζόμενοι δεν είχαν καμία πολιτική οργάνωση που να εκπροσωπεί τα συμφέροντά τους. Κύριος στόχος του Levica είναι να εκπροσωπεί τα συμφέροντα των εργαζομένων και των φτωχών ανθρώπων, να συμβάλει στην οργάνωση του αγώνα των εργαζόμενων και να αλλάξει την κοινωνία στην κατεύθυνση της δικαιοσύνης.
Βλέπετε δυνατότητες συνεργασίας μεταξύ του Levica και των δυνάμεων της ελληνικής ριζοσπαστικής αριστεράς που αντιτίθενται στην τρέχουσα εθνικιστική έκρηξη;
Δεν πρόκειται μόνο για δυνατότητες αλλά για μια αναγκαιότητα. Απαιτείται συνεργασία μεταξύ των αριστερών δυνάμεων στα Βαλκάνια, η δημιουργία μιας βαλκανικής πλατφόρμας που θα ενώσει την Αριστερά στα Βαλκάνια. Οι βαλκανικοί λαοί σύρονται συχνά από τους εθνικιστές σε μεταξύ τους αντιπαραθέσεις, και ενώ παραδίδονται στο αμοιβαίο μίσος τους λεηλατούνται από τις ελίτ τους. Μόνο χάρη στην κοινή δράση των αντιεθνικιστικών δυνάμεων θα μπορέσουν να δουν ότι ο λαός από την άλλη πλευρά των συνόρων δεν είναι εχθρός, αλλά αντιμετωπίζει παρόμοια προβλήματα, προβλήματα που συχνά χρειάζονται την κοινή δράση για να επιλυθούν. Προσβλέπουμε λοιπόν στη μελλοντική συνεργασία με τους Έλληνες συντρόφους μας σ’αυτήν την κατεύθυνση.
*Ο Νικόλα Σλαβέβσκι είναι απόφοιτος της Σχολής Καλών Τεχνών των Σκοπίων. Δραστηριοποιήθηκε στο αριστερό κίνημα “Αλληλεγγύη” και είναι μέλος της κεντρικής επιτροπής του Levica (Αριστερά) από την ιδρυτική του συνδιάσκεψη το 2016.