του Βασίλη Βήττα

Πρωινό Σαββάτου και ξεκινάω για τα γραφεία του περιοδικού δρόμου Σχεδία στο Μεταξουργείο, με στόχο μου να μάθω τι είναι οι «Αόρατες Διαδρομές». Ευτυχώς, την προηγούμενη μέρα είχα μιλήσει με μία φίλη που γνώριζε και με είχε ενημερώσει ότι η ξενάγηση γίνεται με τα πόδια -ουδεμία σχέση δηλαδή με τα ογκώδη κακόγουστα τουριστικά λεωφορεία που κυκλοφορούν στο κέντρο.

 
Φτάνοντας στα γραφεία γνώρισα τη Δώρα, υπεύθυνη Συνδρομών και Διαφήμισης του περιοδικού, η οποία με ενημέρωσε για τα διαδικαστικά των «Αόρατων Διαδρομών», και μου τόνισε, όπως και σε όλους τους συμμετέχοντες, να μην τραβήξω φωτογραφίες άστεγους και τοξικομανείς για ευνόητους λόγους.

Στα γραφεία της Σχεδίας, του περιοδικού δρόμου με τους 200 πωλητές στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη – Βήττας Βασίλης / TPP
 

«Αόρατες Διαδρομές», λοιπόν, είναι ένα πρόγραμμα της Σχεδίας -του περιοδικού δρόμου που το πουλάνε οι άνθρωποι με τα κόκκινα γιλέκα. Είναι μία ξενάγηση από έναν άστεγο ή πρώην άστεγο στο «αόρατο» κέντρο της Αθήνας, αυτό που επιλέγουμε να μη βλέπουμε ή το αποφεύγουμε αλλάζοντας δρόμο. Σκοπός είναι η ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών για την ανάδειξη αυτής της πραγματικά ξεχωριστής μορφής κοινωνικού τουρισμού. Ένα πρόγραμμα που σου δείχνει ότι η Αθήνα δεν είναι μόνο τα μνημεία και οι αρχαιολογικοί χώροι, αλλά οι γωνιές της πόλης, για κάποιους συνανθρώπους μας έχουν και μία πιο σκοτεινή πλευρά. 

«Είναι ένα επιπλέον έσοδο για τους πωλητές της Σχεδίας» μου λέει η Δώρα, καθώς από το κόστος συμμετοχής ένα μέρος αποτελεί απευθείας έσοδο για τον οδηγό-πωλητή της Σχεδίας. 

 
Σε ένα ταξίδι στο εξωτερικό που είχε κάνει ο Χρήστος Αλεφάντης, ο ιδρυτής της Σχεδίας, είδε τις αντίστοιχες διαδρομές και ζήλεψε λέει η Δώρα. «Είναι ένα ακόμη κοινωνικό πρόγραμμα του περιοδικού, μία περαιτέρω οικονομική ενίσχυση των εργαζομένων, η οποία ξεκίνησε το 2015 στα πρότυπα αντίστοιχων δράσεων που κάνουν περιοδικά δρόμου στο εξωτερικό».
 
Μέσω της ξενάγησης βλέπεις κοινωνικές δομές της πόλης όπως συσσίτια, υπνωτήρια, κέντρα απεξάρτησης, κέντρα ημέρας κ.ά, οι οποίες στηρίζουν με τον τρόπο τους άτομα που δεν έχουν εισόδημα, σπίτι ή είναι εξαρτημένα.
 
Οι οδηγοί δίνουν πληροφορίες για τις υπηρεσίες που παρέχει κάθε δομή, αλλά και πώς οι ίδιοι έχουν βιώσει ή εξακολουθούν να βιώνουν τη ζωή στον δρόμο, τις ανθρώπινες σχέσεις, την ποιότητα των υπηρεσιών, την ανθρωπογεωγραφία των δομών και του δυναμικού τους. Όλοι οι οδηγοί είναι μέλη του δικτύου διανομής της Σχεδίας.

Η διαδρομή μας ξεκίνησε κατά τις 11 το πρωί. Η ομάδα μας αποτελούταν από Ιταλούς τουρίστες, μαθητές ενός καθολικού σχολείου και μαζί μας ήταν και ο διερμηνέας τους. 

 
Οδηγός μας ήταν ο κύριος Νίκος. Ένας γκριζομάλλης 62 ετών, γέννημα θρέμμα της Αθήνας. Αγχωμένος, καθώς μετρούσε πολύ λίγο καιρό στο πρόγραμμα των «Αόρατων Διαδρομών», χωρίς να χάνει όμως τον χαρακτηριστικά ποιητικό λόγο όταν μας ξεναγούσε στην πόλη.  

Ο ξεναγός μας / Πλατεία Βάθης – Βήττας Βασίλης / TPP
 

Οι προγραμματισμένες περιηγήσεις πραγματοποιούνται κάθε Σάββατο στις 10:30 το πρωί και ξεκινούν από τα γραφεία του περιοδικού δρόμου Σχεδία, στην παλιά γειτονιά του Μεταξουργείου και τερματίζουν στο Μοναστηράκι, στη Βαρβάκειο αγορά. 
 
Συγκεκριμένα, η διαδρομή περνά από την πλατεία Βάθης, τη Σωκράτους, την Πειραιώς, τη Μενάνδρου, τη Ζήνωνος, τη Δεληγιώργη, τη Σοφοκλέους και την οδό Αθηνάς, μια μικρή βόλτα μέσα στη γειτονιά του Ψυρρή και καταλήγει στο Μοναστηράκι.
 
Η ξενάγηση διαρκεί περίπου 2 ώρες, ενώ άνεργοι και συνταξιούχοι μπορούν να συμμετάσχουν δωρεάν. Επιπλέον, το κατώτατο όριο ηλικίας συμμετοχής είναι τα 15 έτη και οι περιηγήσεις γίνονται στην ελληνική γλώσσα με δυνατότητα όμως διερμηνείας. Ο μέγιστος αριθμός συμμετοχών ανά γκρουπ είναι τα 15 άτομα και ο ελάχιστος αριθμός είναι τα 5 άτομα, ενώ το κόστος συμμετοχής ανέρχεται στα 8 ευρώ και 5 ευρώ για μαθητές. (Επίσης, καλό είναι να τηλεφωνήσετε στο περιοδικό για να επιβεβαιώσετε ότι η διαδρομή θα πραγματοποιηθεί καθώς αυτό εξαρτάται κάθε φορά από τις συμμετοχές.)
 
Το σημαντικότερο στοιχείο σε μία «Αόρατη Διαδρομή» είναι η προσωπική αφήγηση, δηλαδή τα προσωπικά βιώματα του ξεναγού από τον δρόμο και τις κοινωνικές δομές, στοιχεία τα οποία έρχονται να δημιουργήσουν μία διαφορετική, όχι και τόσο τυπική εικόνα της τουριστικής Αθήνας. Άνθρωποι που προσπαθούν να πατήσουν στα πόδια τους, δίνουν εμπειρικά την εικόνα στους τουρίστες σχετικά με το τι πάει να πει δρόμος και πώς είναι να είσαι κομμάτι του.
 

Ο οδηγός μας

 
Ο Νίκος, πρώην άστεγος, είναι απόφοιτος από σχολή μηχανικών αεροπλάνων, έχει περάσει από την πολεμική αεροπορία και σχετικά νέος, όπως λέει, ανακάλυψε ότι οι πολιτικές του πεποιθήσεις δεν του επέτρεψαν να συνεχίσει στον στρατό. Γελώντας, μας είπε ότι είναι πιο «κόκκινος» και από το κόκκινο χρώμα που έχει η Σχεδία.
 
Τελικά τον κέρδισε η θάλασσα και έτσι άρχισε να επισκευάζει μαρίνες και λιμάνια. Έφτασε στο σημείο να ιδρύσει δική του εταιρεία λιμενικών έργων, η οποία παρέμεινε ζωντανή για 13 χρόνια. Από την εταιρεία, σήμερα του έχει μείνει μόνο ο εξοπλισμός για καταδύσεις. Πέρασε από πολλές εταιρείες και με αμοιβές που ούτε ο ίδιος περίμενε ότι θα δει ποτέ. Το 2009 κατάλαβε ότι όλα μπορούν να αλλάξουν μέσα σε μία στιγμή. Το 80% των τεχνικών εταιριών έκλεισαν τα εργοτάξια τους, ενώ το 100% το τεχνικών εταιριών είχαν κλείσει και τα γραφεία τους, επομένως έχασε τη δουλειά του λόγω της κρίσης.
 
«Παρόλο που άρχιζε να συννεφιάζει για την Ελλάδα, δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε την καταιγίδα που ερχόταν κατά πάνω μας» είπε χαρακτηριστικά. Στη συνέχεια δεν κατάφερε να βρει άλλη δουλειά.
 
Μη έχοντας άλλα χρήματα και για λόγους  περηφάνιας, έφυγε από το σπίτι που έμενε και μετακόμισε για έξι μήνες στο αυτοκίνητο του. «Το αυτοκίνητο σημαίνει προσωπική καθαριότητα, φαγητό, ύπνο.Ταυτόχρονα προσπαθείς να βρεις και δουλειά» είπε.
 
Τότε, στα πρόθυρα κατάρρευσης ο Νίκος μας λέει κάπως σκωπτικά ότι αν και πίστευε ότι έχει πιάσει πάτο, ο πάτος είχε και πιο κάτω. Συγκεκριμένα, του έκλεψαν το αυτοκίνητο και ό,τι είχε μέσα. Ωστόσο δεν παραιτήθηκε και μεταφέρθηκε με ό,τι του είχε απομείνει στο παγκάκι για έναν χρόνο.

«Το παγκάκι για εμένα και για εκατοντάδες κόσμο δεν έχει κανένα ειδυλλιακό στοιχείο. Παρ' όλο που είχα δικό μου παγκάκι σε ένα πολύ καλό μέρος, η κατάσταση ήταν πολύ δύσκολη» αναφερόμενος στα ναρκωτικά γύρω του και τη σεξουαλική εκμετάλλευση για χρήματα. Ως άστεγος είδε πάρα πολλά άσχημα στιγμιότυπα για τα οποία δυστυχώς δεν μπορούσε να κάνει τίποτα.

 
«Στο παγκάκι οι δυσκολίες διογκώθηκαν», έλεγε ενώ επαναλάμβανε συνεχώς ότι δεν σταμάτησε να ψάχνει για δουλειά. «Πολύς κόσμος στο πάρκο ακολουθούσε την “εύκολη” λύση. Εγώ δεν το δέχτηκα ποτέ αυτό. Είναι εύκολο να πάρεις αυτό τον δρόμο αν έχεις να φας τρεις μέρες. Αλλά υπάρχει πάντα και το μέτρο της αξιοπρέπειας του κάθε ατόμου».

Μία φορά πάγωσε τόσο πολύ από το κρύο που το σώμα του πια δεν αντιδρούσε σε ερεθίσματα. Δεν πτοήθηκε. Μόνος στόχος του ήταν να βρει δουλειά. 
 
Σήμερα, ο Νίκος φαίνεται ένας δυνατός άνθρωπος. Τη Σχεδία τη γνώρισε μέσω ενός φίλου του, αν και είχε τις επιφυλάξεις του ως «άπιστος Θωμάς» όπως αυτοαποκαλείται χαριτολογώντας. Ο φίλος του τον κάλεσε για σουβλάκια για να του προτείνει τη δουλειά. Ο Νίκος αστειεύεται λέγοντας ότι περισσότερο πήγε στο ραντεβού επειδή είχε σουβλάκια παρά για τη δουλειά.
 
Τελικά, έπιασε δουλειά ως πωλητής δρόμου στο περιοδικό και μετά από κάποιο διάστημα του προτάθηκε να επιστρέψει στην εταιρεία που δούλευε πριν την κρίση. «Ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου που έφευγα από μία εταιρεία (τη Σχεδία) και στεναχωριόμουν που πήγαινα σε άλλη. Ένιωθα ότι θα μου λείψει η αγκαλιά της Σχεδίας» μας εξομολογήθηκε.
 
«Όμως όλα τα καλά όνειρα τελειώνουν γρήγορα» και μετά από δύο χρόνια έκλεισε οριστικά η εταιρεία και γύρισε πίσω στο περιοδικό. «Αν και έχασα τη δουλειά μου αυτή τη φορά δεν με ένοιαζε και τόσο. Όταν ήρθα πίσω στη Σχεδία, πολλοί στεναχωρήθηκαν που με ξαναείδαν άνεργο και μου ευχήθηκαν να βρω γρήγορα δουλειά. Το παλεύω μαζί με όλη την ομάδα της Σχεδίας». 
 

Η διαδρομή

Κάτω από μια ηλιόλουστη Αθήνα, πρώτη μας στάση είναι το ξενοδοχείο «IONIS» το οποίο έχει ενοικιαστεί από τον δήμο Αθηναίων για να παρέχει υπηρεσίες ξενοδοχείου τριών αστέρων σε άτομα που δεν έχουν στέγη. Ο Νίκος κοντοστέκεται και μας μιλάει για τα δύσκολα χρόνια στον δρόμο, ενώ δεν ξεχνάει μια κοπέλα που τον βοήθησε, δίνοντάς του ένα μπουκάλι αλκοόλ για να παλέψει το κρύο.

Ξενοδοχείο «IONIS» – Βήττας Βασίλης / TPP

 

Η επόμενη στάση ήταν η πλατεία Βάθης, μία πλατεία η οποία κάποτε αποτελούσε το κέντρο όλης της Αθήνας με δεκάδες μαγαζιά τριγύρω, όπως μας λέει ο Νίκος, ενώ μετέφερε τη συζήτηση στη χρήση ναρκωτικών στα χρόνια της κρίσης, δείχνοντάς μας τον ΟΚΑΝΑ που βρίσκεται λίγο πιο πέρα και παρέχει μεθαδόνη σε τοξικομανείς πολύ πιο άμεσα απ' ό,τι πριν μερικά χρόνια.
 
«Σήμερα δεν έχει και πολύ κόσμο» σχολιάζει ο Νίκος καθώς διασχίζουμε πιάτσες ναρκωτικών της Αθήνας, όπου γίνεται χρήση και εμπόριο.


Πλατεία Βάθης – Βήττας Βασίλης / TPP

Φτάνουμε στο Εθνικό Θέατρο όπου ο ξεναγός μάς μιλούσε με τόση αγάπη για τις θεατρικές δράσεις της Σχεδίας όπου συμμετέχει, σε μια προσπάθεια να ανταγωνιστεί, χαριτολογώντας, αυτούς που ασχολούνται με την ποδοσφαιρική ομάδα της Σχεδίας.

 
Στη συμβολή Κεραμεικού και Δεληγιώργη ο Νίκος μάς δίνει πληροφορίες για το Ανοιχτό Κέντρο Ημερήσιας Υποδοχής Αστέγων της Praksis, αλλά και τη δουλειά των Γιατρών του Κόσμου που βρίσκονται κοντά.
 
Σειρά είχε το Κέντρο Υποδοχής Και Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων, ή όπως είπε ο Νίκος, το «συσσίτιο που ερχόμουν όταν ήμουν άστεγος». Μία φορά είχε πάει να πάρει φαγητό και λόγω έλλειψης φαγητού, το μόνο που του έδωσαν τελικά ήταν ένα μπουκάλι νερό. Θυμάται ότι η αντιδήμαρχος έκλαιγε που αδυνατούσε να παράσχει φαγητό στους άστεγους.


Το κτήριο του συσσιτίου – Βήττας Βασίλης / TPP

Περνώντας από μια πιάτσα ναρκωτικών, ξαφνικά οι Ιταλοί σφίχτηκαν. Στάθηκαν αρκετά διστακτικοί μπροστά στην όψη ανθρώπων που κείτονταν σαν πτώματα στο έδαφος, ενώ πλησίον τους υπήρχαν άτομα που έσπρωχναν κάθε λογής ναρκωτικό.

Εδώ η πολιτεία είναι σαν να έχει κρύψει κάτω από το χαλί την πρέζα για να μην πληγεί η τουριστική αξιοπρέπεια της χώρας. Ένας τοίχος μόνο χωρίζει τον εμπορικό τουρισμό από την ωμή πραγματικότητα. 

 
Αυτό που μας λέει ο Νίκος είναι ότι και αυτοί είναι άνθρωποι και δεν πρέπει να τους αντιμετωπίζουμε σαν πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Αν τους αντιμετωπίζουμε έτσι, απλά τους δίνουμε μία ακόμη κλωτσιά.
 
Έξω από την αγορά ο θόρυβος της αστικής Αθήνας σπάει τη συναισθηματική μας φόρτιση. Ο Νίκος, λίγο πριν να αποχαιρετήσει την ομάδα, μας λέει τους λόγους που μπήκε στις «Αόρατες Διαδρομές»: «Πρώτον, είναι πολύ εύκολο να βρεθούμε από τα ψηλά στα χαμηλά και από τα πολλά στα λίγα, και δεύτερον, γιατί με χαροποιεί να προσπαθώ να ευαισθητοποιήσω τους ταξιδιώτες σχετικά με τα ανθρώπινα προβλήματα».

Έτσι, έκλεισε μία ακόμα «Αόρατη Διαδρομή». Για την ακρίβεια, τα τελευταία λόγια του Νίκου ήταν: «Όταν βλέπουμε κάποιον άστεγο ή άνεργο δεν είναι αναγκαίο να του δώσουμε λεφτά ή φαγητό. Μια καλημέρα αρκεί».

Θέλοντας να μάθω λίγες παραπάνω πληροφορίες για τη ζωή στον δρόμο και τις εμπειρίες του Νίκου, του ζήτησα να πιούμε έναν καφέ στο Μοναστηράκι. Ήταν πολύ ανοιχτός στο να μου μιλήσει για τη φιλοσοφία και τις ανάγκες των άστεγων, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν και για μια ζωή, τη δική του, που τώρα ξεκινάει.

«Όσο και να πλυθείς, είναι σαν να έχεις ένα λεκέ συνέχεια ως άστεγος»

Τι είναι ο δρόμος για σένα;
 
Ο δρόμος είναι ένα φοβερό μάθημα ζωής, αρκεί να το πάρεις το μάθημα σου. Δεν πρέπει να ξεχνάς τον δρόμο ακόμα κι αν βρεις δουλειά ή σπίτι. Πολύς κόσμος ξέχασε το παγκάκι. Δεν μπορείς να ξεχνάς τι πέρασες, ο δρόμος δημιουργεί καταπιεσμένες προσωπικότητες, εγωκεντρικές, ίσως οδηγεί και σε έλλειψη προσωπικότητας.

Τα λεφτά δεν είναι το παν στη Σχεδία. Η Σχεδία είναι μια πλάτη, δεν θα είναι πάντα εκεί αλλά όσο είναι εκεί, μας δίνει αξιοπρέπεια. Αν και δεν το βλέπουν όλοι έτσι. Υπάρχουν πρώην άστεγοι που κοιτάνε με απέχθεια άστεγους. Είναι πανεύκολο να περάσεις από τη μία στην άλλη πλευρά. Αυτό προσπαθώ να δείξω με τις «Αόρατες διαδρομές».

 
Τι ήταν το πιο δύσκολο πράγμα για εσένα στον δρόμο;
 
Η έλλειψη επικοινωνίας, δεν μπορούσα να την καλύψω με βιβλία, ήταν δύσκολο. Όσο και να πλυθείς, είναι σαν να έχεις ένα λεκέ συνέχεια ως άστεγος. Σε συγγενείς δεν το έλεγα, έμενα μία μέρα σπίτι τους και μετά έβρισκα δικαιολογίες για να φύγω χωρίς να με καταλάβουν. Χαίρομαι όταν βλέπω ανθρώπους χωρίς σπίτι να έχουν σκύλο, αυτοί τουλάχιστον δεν είναι μόνοι τους.
 
Το πιο σημαντικό για μένα είναι η «καλημέρα». Τη λέω πάντα όταν πουλάω το περιοδικό και βοηθάει και στην εικόνα της Σχεδίας. Η επικοινωνία είναι για μένα το πιο σημαντικό. Μπορείς να ξεχάσεις την πείνα σου με αυτή. Όσο ήμουν άστεγος είχα κατά κάποιο τρόπο λύσει το πρόβλημα του φαγητού. Έπαιρνα από δύο εστιατόρια, από φίλους και γνωστούς. Το πάλευα. Το πρόβλημα μου δεν ήταν το φαγητό, ήταν να βρω δουλειά. Η δουλειά είναι μέρος της επανένταξής σου. Εκεί μέσα υπάρχει και η επικοινωνία. Βέβαια κι όταν δούλευα στο Πέραμα, η επικοινωνία δεν βελτιώθηκε και πολύ: μαλάκα, Ολυμπιακός και άντε γαμήσου άκουγα κάθε δευτερόλεπτο (γέλια).

Σκίτσο του Δημήτρη Κορδαλή για το περιοδικό Σχεδία. 

 

Υπάρχει περίπτωση να επιλέξει κάποιος να μείνει στο δρόμο;
 
Δεν μπορούμε να ξέρουμε πού ξεκινάει και πού τελειώνει ένας άνθρωπος. 

Στη Γαλλία υπάρχουν οι κλοσάρ, άνθρωποι του δρόμου δηλαδή, που κουβαλάνε αυτόν τον τιμητικό όρο του περιθωριακού. (σ.σ. Οι κλοσάρ είναι μέρος της γαλλικής παράδοσης, οι οποίοι από επιλογή δεν εντάσσονται στις κοινωνικές δομές και προτιμούν να ζουν και να κοιμούνται έξω, ελεύθεροι.)

 
Στην Αθήνα υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι, οι ίδιοι θεωρούν τον εαυτό τους συνειδητό, αν και εγώ πιστεύω ότι είτε έχουν ψυχολογικά προβλήματα -υπαρξιακά, ή έχουν απαρνηθεί τα εγκόσμια, ερωτική απογοήτευση, φυλακή-, ή η μόνη τους λύση είναι το σκαλί και η στοά. Άμα πας εκεί, δύσκολα ξεμπλέκεις. Υπήρχαν άνθρωποι που έμεναν στις σπηλιές του Λυκαβηττού. Δύσκολα ξεμπλέκεις όταν δεν έχεις δουλειά και σπίτι. Μόνο αν κερδίσεις το λαχείο κάτι κάνεις.
 
Από το 2008 και μετά υπάρχουν πολύ περισσότεροι άστεγοι στην Αθήνα. Είχαν ξεπεράσει τα αυτοκίνητα και τα παγκάκια. Σήμερα δεν έχει μειωθεί ο αριθμός. Απλά χρησιμοποιούν τα εγκαταλελειμμένα σπίτια. Το Πάντειο Πανεπιστήμιο προσπάθησε να κάνει μια καταγραφή αστέγων με κριτήριο αυτούς που βλέπουν στον δρόμο. Αυτό δεν είναι σωστή έρευνα γιατί οι περισσότεροι άστεγοι βρίσκονται σε σπίτια εγκαταλελειμμένα. Ανάμεσα στα χαλάσματα μπορεί να μένουν και 300 άτομα, τα οποία προσέχουν να μην δώσουν αφορμή, για να παραμείνουν εκεί μέσα.
 
Υπάρχει συναισθηματική φόρτιση όταν επαναλαμβάνεις τις εμπειρίες σου στις Διαδρομές;
 
Η συναισθηματική φόρτιση μπορεί να υπάρχει και τώρα που μιλάμε ή όταν είμαι μόνος. Ωστόσο στις διαδρομές υπάρχει είναι πολύ έντονη γιατί είμαι και καινούργιος στο πρόγραμμα. Φορτίζομαι και πολλές φορές δεν μου αρέσει αλλά είναι ανθρώπινο. Δεν μπορώ να κάνω αλλιώς, αν θέλω να πετύχω αυτό τον στόχο. 
 
Στις «Αόρατες Διαδρομές» ακούς κάθε φορά διαφορετικές ερωτήσεις. Σήμερα τα παιδιά στάθηκαν στην ανθρώπινη υπόσταση και την επιβίωση ενώ μιλούσαμε έξω από το Εθνικό θέατρο. Υπάρχουν ερωτήσεις που σου δείχνουν αν τους απασχολεί το θέμα και πώς μπορείς να τους το εξηγήσεις καλύτερα. Θεωρώ ότι από τη στιγμή που μπήκαν οι βιωματικές ιστορίες στις «Διαδρομές», ο κόσμος ενδιαφέρεται περισσότερο. Στον κόσμο δε θα μείνουν οι πληροφορίες από τις δομές, θα έχουν απλά μία εικόνα. Τα νούμερα θα τα ξεχάσουν. Αν κάποτε ακούσουν ΟΚΑΝΑ, κάτι θα πουν. Το κύριο είναι η αναισθητοποίηση. Όχι ότι άμα δουν άστεγο τώρα θα του δώσουν λεφτά. Ο στόχος είναι να αναγνωρίσουν το πρόβλημα. Οι άστεγοι δεν είναι διαφορετικοί άνθρωποι.
 
Οι τουρίστες δεν βλέπουν όλη την εικόνα της Αθήνας. Στην Αθηνάς βλέπουν την Βαρβάκειο και όχι την πλατεία με τους τοξικομανείς γιατί τους κρύβουν, χαλάνε την εικόνα. Το ότι σφίχτηκαν τα παιδιά από την Ιταλία ήταν κάτι που χρειάζεται γιατί αυτή είναι η πραγματικότητα. Η δική μας πραγματικότητα. Το ανθρώπινο είδος. Βέβαια, είναι γεγονός ότι στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη ευαισθησία σχετικά με άλλες χώρες.
 
Τελικά, τι πρέπει να γίνει;
 
Η πραγματική λύση του προβλήματος είναι η ευαισθητοποίηση του κόσμου, όσες τροφές και να δοθούν τσάμπα. Ο κόσμος λέει ότι δεν είμαι στη θέση του άστεγου άρα είμαι καλά. Δεν χρειάζεται η λύση να είναι καθαρά πολιτική ή οικονομική. Το να δίνονται λεφτά ή τρόφιμα είναι ενέσεις που πρέπει να γίνουν και είναι απαραίτητες, αλλά δεν λύνουν το πρόβλημα. Οι άνθρωποι πρέπει να βρουν δουλειά.
 
Είχαν έρθει κάτι Ιταλοί και λέγανε ότι βλέπουμε καλύτερα τα πράγματα στην Ελλάδα. Τι καλύτερα; Ο άλλος δουλεύει για τέσσερα κατοστάρικα. Δεν μπορεί ο κόσμος να επαφίεται στον πενιχρό μισθό που παίρνει και να θεωρεί και τον εαυτό του προνομιούχο επειδή παίρνει έστω κι αυτόν.

Μεταξουργείο – Βήττας Βασίλης / TPP 

Πριν να σε αποχαιρετήσω Νίκο, θα ήθελες να μου πεις κάτι; Ποιος είναι τελικά ο απολογισμός όλων αυτών που έζησες; 

 
Ξέρεις τι είναι να μένεις στο αυτοκίνητο και να μην έχει βενζίνη για καλοριφέρ, να παίρνεις όλη τη θερμοκρασία της λαμαρίνας; Άσχημο πράγμα. Τα χρόνια της κρίσης ο κόσμος πήγαινε και τραβούσε τις καταθέσεις του από τις τράπεζες και εγώ γέλαγα. Δεν είχα καμία αίσθηση του τι γινόταν. Αυτό ίσως με κράτησε ζωντανό στο δρόμο. Ευθύνομαι και εγώ όμως μην τα βάζουμε όλα στην κρίση.
 
Υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν δει την πλούσια ζωή και άνθρωποι που δεν έχουν δει τη φτωχή αντίστοιχα. Εγώ είχα την ευτυχία να γνωρίσω και τα δύο. Είχα φτάσει σε σημείο να αλλάζω το ένα αυτοκίνητο μετά το άλλο. Από την αλόγιστη χρήση στο παγκάκι. Κάτι παίρνεις και από τις δύο καταστάσεις.
 
Αισθάνομαι πολύ ωραία με τον νέο τρόπο ζωής μου. Δε φοβάμαι για πισωγύρισμα πια. Θέλεις άλλο τόσο δρόμο για να ξαναγυρίσεις πίσω εκτός άμα γίνει το μπαμ. Είμαι αισιόδοξος γιατί πέρασα από μία διαδικασία πολλών χρόνων όπου σκεφτόμουν για μένα και τη ζωή μου. Άλλαξα φιλοσοφία, προτεραιότητες και τρόπο σκέψης. Έγινα πιο καλοσυνάτος και ήρεμος αλλά δεν δέχομαι να με εκμεταλλεύονται.