Μετά τις επετειακές εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια από τη λήξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου την Κυριακή, ο Αλέξης Τσίπρας μίλησε στο «Φόρουμ των Παρισίων για την Ειρήνη». Τόνισε ότι η Ευρώπη οφείλει να διδαχθεί από την περίοδο του Μεσοπολέμου και να θυμηθεί την αφετηρία της μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
«Αν υπάρχει μια περίοδος από την οποία μπορούμε να βγάλουμε σημαντικά διδάγματα για τα λάθη και τις παγίδες που πρέπει να αποφύγουμε, αναμφίβολα αυτή η περίοδος είναι ο Μεσοπόλεμος. Με την έννοια ότι ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, όχι μόνον έληξε με την ήττα του ναζισμού και του φασισμού, αλλά αποτέλεσε και την αφετηρία της αναγέννησης της Ευρώπης. Η Ευρώπη χτίστηκε ξανά σε γερά κοινωνικά θεμέλια, στην προστασία της εργασίας, την ισότητα των δύο φύλων, στην αναβάθμιση των υποδομών και των δικτύων, στην ειρήνη και τη συνεργασία ανάμεσα στους λαούς.
Δεν έγινε το ίδιο, όμως, μετά το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Αν θελήσουμε, λοιπόν, να συγκρίνουμε την περίοδο μετά το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου με τη σημερινή περίοδο, πολύ μεγάλες διαφορές υπάρχουν, δεν υπάρχει αμφιβολία. Ωστόσο, πρέπει να δούμε ότι οι αιτίες που οδήγησαν στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, η εξαθλίωση, οι μεγάλες ανισότητες, μια συμφωνία τότε που ήταν ατιμωτική γι’ αυτούς που οδηγήθηκαν εύκολα στη ρητορική του φασισμού, θα δούμε λοιπόν, ότι υπάρχουν συγκρίσεις, τις οποίες πρέπει να τις λάβουμε πάρα πολύ σοβαρά υπόψη μας».
«Ανισότητες στο όνομα της ανταγωνιστικότητας»
Ο πρωθυπουργός δήλωσε ότι στον σημερινό κόσμο γεννιούνται ανισότητες, ενώ στάθηκε στο παράδειγμα της Ελλάδας λέγοντας ότι υπέστη ένα πρωτοφανές πρόγραμμα λιτότητας από το 2010 έως το 2015, στο όνομα της ανταγωνιστικότητας και της ασυδοσίας των χρηματοπιστωτικών ελίτ.
«Σήμερα, λοιπόν, ζούμε σε έναν κόσμο, που γεννά ανισότητες. Αυτός είναι ο λόγος, πράγματι, που έρχονται κατά εκατομμύρια μετανάστες στην Ευρώπη. Οι ανισότητες ανάμεσα στον αναπτυγμένο και τον τρίτο κόσμο. Αλλά και μέσα στην Ευρώπη ζούμε μεγάλες ανισότητες. Η χώρα μου, η Ελλάδα, στην καρδιά της Ευρώπης, εν τούτοις από το 2010 μέχρι το 2015, υφιστάμενη ένα πρωτοφανές πρόγραμμα λιτότητας, έχασε το ¼ του εθνικού της πλούτου μέσα σε λίγα χρόνια και αυτό είναι κάτι το οποίο δεν συμβαίνει εύκολα σε καιρό ειρήνης.
Και βεβαίως, παρόμοιες πολιτικές, στο όνομα της ανταγωνιστικότητας, της ανάπτυξης, του κοινού νομίσματος, που βεβαίως είναι μια πολύ μεγάλη κατάκτηση στην Ευρώπη, έχουν υποστεί κυρίως οι λαοί του Νότου. Αλλά, θα έλεγε κανείς, όλες οι ευρωπαϊκές χώρες και όλοι οι ευρωπαϊκοί λαοί, τα μεσαία και τα χαμηλά στρώματα, ο κόσμος της εργασίας, οι νέες και οι νέοι, έχουν κληθεί να πληρώσουν τις συνέπειες μιας κρίσης οικονομικής, την οποία προκάλεσε η ανευθυνότητα των πολιτικών ηγεσιών και η ασυδοσία των χρηματοπιστωτικών ελίτ».
Πυρά κατά δημαγωγών που καλλιεργούν το ένστικτο της εκδίκησης
Αναφερόμενος στους λόγους που κέρδισαν έδαφος οι απάνθρωπες ιδεολογίες του φασισμού και του ναζισμού, τόνισε πως η διαίρεση της κοινωνίας, η στοχοποίηση κοινωνικών και πληθυσμιακών ομάδων, η καλλιέργεια του φόβου, η διαρκής επίκληση ενός εθνικού μεγαλείου, το οποίο δεν χωράει τους άλλους λαούς, παρά μονάχα τον δικό μας, τον εκλεκτό, δημιουργεί μια ξεκάθαρη αναλογία της περιόδου του Μεσοπολέμου με το σήμερα.
«Όταν σήμερα υπάρχει κόσμος που χάνει τη δουλειά του, χάνει το σπίτι του, χάνει την εμπιστοσύνη του στους θεσμούς, χάνει το όραμά του για το αύριο, είναι δεδομένο ότι αυτός ο κόσμος θα αρχίσει να εμπιστεύεται αυτούς που του δίνουν εύκολες απαντήσεις. Σε καμία περίπτωση δεν θα εμπιστευτεί αυτούς που αισθάνονται ότι ευθύνονται γι΄ αυτό. Και αυτό είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο γεννιέται και μεγαλώνει το αυγό του φιδιού, δηλαδή η ακροδεξιά, οι εθνικιστικές απόψεις, οι απόψεις εκείνες που οδήγησαν στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Και τις έχουμε, σήμερα στην Ευρώπη, παντού να μεγαλώνουν και σε ορισμένες χώρες να γίνονται και mainstream, να μην είναι το άκρο του πολιτικού συστήματος.
Τι θέλω να πω; Θέλω να πω ότι η διαίρεση της κοινωνίας, η στοχοποίηση κοινωνικών και πληθυσμιακών ομάδων, η καλλιέργεια του φόβου, η διαρκής επίκληση ενός εθνικού μεγαλείου, το οποίο δεν χωράει τους άλλους λαούς, παρά μονάχα τον δικό μας, τον εκλεκτό, δημιουργεί μια ξεκάθαρη αναλογία με αυτό το οποίο έζησε η Ευρώπη στο μεσοπόλεμο πριν οδηγηθεί στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι απευθύνθηκαν σε κοινωνίες καθημαγμένες, σε κοινωνίες που κυριαρχούσε ο φόβος και η απόγνωση και βεβαίως και εκεί οι κυρίαρχες ελίτ ήταν απολύτως ανυπόληπτες, διότι ήταν αυτές που είχαν οδηγήσει τα λαϊκά παιδιά στον πόλεμο και την εξαφάνιση, στη διάλυση.
Ο φασισμός και ο ναζισμός είναι ιδεολογίες απάνθρωπες. Είναι, όμως, πανίσχυρες, διότι απευθύνονται σε ένστικτα. Σε συνθήκες πολέμου επικρατεί το ένστικτο της επιβίωσης. Μετά τον πόλεμο, όμως, ο γονατισμένος από τον πόλεμο, ο ηττημένος, διακατέχεται από ένα άλλο ένστικτο, το ένστικτο της εκδίκησης. Εκεί πάτησαν οι δημαγωγοί εκείνης της περιόδου».
«Καταδικασμένη να αποτύχει η Ευρώπη» αν δεν αλλάξει σελίδα
Σχετικά με τη σημερινή κατάσταση της Ευρώπης, ο Α. Τσίπρας ισχυρίστηκε πως είναι καταδικασμένη να αποτύχει αν δεν αλλάξει σελίδα και δεν πάρει από τα χέρια των τεχνοκρατών τις αποφάσεις για τις μελλοντικές γενιές.
«Αυτό που ισχυρίζομαι, λοιπόν, είναι πως αν θέλουμε μπορούμε να απορρίψουμε τον ιστορικό ντετερμινισμό από φιλοσοφική άποψη, αλλά πολιτικά πολύ δύσκολα μπορούμε να αγνοήσουμε τα πορίσματά του. Ειδικά στην περίπτωση ενός ενδεχόμενου ιστορικού déjà vu ενώπιον του οποίου βρισκόμαστε σήμερα και οφείλουμε να δώσουμε απαντήσεις.
Μια Ευρώπη στην οποία βαθαίνουν οι ανισότητες, το χάσμα μεταξύ φτωχών και πλουσίων, που υψώνονται φράκτες στους κυνηγημένους, που οι τεχνοκράτες παίρνουν την πολιτική από τους πολιτικούς και που αδιαφορεί για τις νέες γενιές και το μέλλον της νέας γενιάς, είναι μια Ευρώπη καταδικασμένη να αποτύχει».