της Μαρίας Ξανθάκη, Υπεύθυνης Επικοινωνίας & Διεκδίκησης Δικαιωμάτων στο Red Umbrella Athens- Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδος «Θετική Φωνή»

Ο φεμινισμός υπέρ της εργασίας στο σεξ πρεσβεύει ότι η «πορνεία» είναι ένα επάγγελμα που ενδυναμώνει τις γυναίκες, και που όπως όλα τα επαγγέλματα ενέχει ταξικές, έμφυλες και φυλετικές κοινωνικές σχέσεις εξουσίας και ανισότητες. Η αποποινικοποίηση της εργασίας στο σεξ θα βοηθήσει να εξαλειφθούν αυτές οι ανισότητες, καθώς θα προστατεύονται νομικά και θα μπορούν να καταγγείλουν οποιαδήποτε μορφή βίας και εκμετάλλευσης. Η ποινικοποίηση της εργασίας στο σεξ εξωθεί τα άτομα στο περιθώριο και σε συνθήκες συνεχούς ευαλωτότητας σε βία και εκμετάλλευση χωρίς καμία επιλογή να προστατευτούν από το σύστημα δικαιοσύνης.

Μπορεί μία γυναίκα-φεμινίστρια να επιλέξει να εργάζεται στο σεξ; Μπορεί μία γυναίκα να αισθάνεται ότι αυτή η εργασία είναι η καλύτερη δυνατή επαγγελματική επιλογή για τη ζωή της αυτή τη στιγμή στην ελληνική κοινωνία του 2018; Άραγε μπορούμε οι γυναίκες να επιλέγουμε για τη ζωή μας ελεύθερα στην κοινωνία μας; Για να απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα πρέπει να περιγραφούν λεπτομερώς οι συνθήκες εργασίας και η διαπραγματευτική δύναμη που επιτρέπουν στη γυναίκα να επιλέγει κάθε στιγμή την εργασία της για να βιοποριστεί.

Όταν μια γυναίκα επιλέγει -και οικονομικά μπορεί- να μη δουλεύει γιατί θέλει να αφοσιωθεί στη φροντίδα της οικογένειάς της, δεν είναι θύμα της πατριαρχίας. Όταν μία γυναίκα με ανώτερη εκπαίδευση επιλέγει να βιοποριστεί με όποιο δυνατό τρόπο βρει: ως καθαρίστρια, διανομέας φυλλαδίων, ταμίας, σερβιτόρα, τηλεφωνήτρια, βοηθός ηλικιωμένων ατόμων, δεν είναι θύμα ούτε «κακομοίρα». Όταν μια γυναίκα επιλέγει να βιοποριστεί προσφέροντας υπηρεσίες σεξ, όπως μασάζ, αισθησιακό στριπτίζ, τηλεφωνικό σεξ, ηθοποιός στην πορνογραφία δεν είναι ούτε «κακομοίρα» ούτε θύμα. Όταν μια τρανς γυναίκα επιλέγει την εργασία στο σεξ για 3-5 χρόνια γιατί είναι ο πιο γρήγορος τρόπος για να εξοικονομήσει χρήματα για τις χειρουργικές επεμβάσεις που χρειάζεται για να μην νιώθει πια ξένο το σώμα της, δεν είναι «θύμα trafficking». Όλες τους έχουν αξιοπρέπεια, δύναμη, αυτοδιάθεση και είναι ισότιμες, και όχι δεν νιώθουν (και δεν είναι) «κακομοίρες» επειδή δεν έγιναν γιατρός, δικηγόρος, μοντέλο, ηθοποιός ή τηλεπαρουσιάστρια.

Η διαπραγματευτική δύναμη σε κάθε εργασιακή και πελατειακή σχέση εξαρτάται από τις συνθήκες εργασίας και τα ατομικά χαρακτηριστικά, όπως για παράδειγμα η διεκδικητικότητα, η νομιμότητα, η αξιολόγηση των ατομικών αναγκών και προτεραιοτήτων. Όταν μία γυναίκα εργάζεται στο σεξ τις μέρες και ώρες που αποφασίζει εκείνη, με τους πελάτες που επιλέγει, και τελικά συμφωνούν και οι δυο τους για το κόστος και τον τρόπο των υπηρεσιών, αυτή η γυναίκα δεν είναι θύμα trafficking. Αντιθέτως, έχει ισχυρή διαπραγματευτική δύναμη και είναι κατ’ ουσίαν φεμινίστρια.

Θύμα είναι όταν φοβάται να πει όχι, όταν κινδυνεύει η ίδια και τα παιδιά της λόγω φτώχειας και εκβιασμών, όταν τη φυλακίζουν οι ίδιοι που δεν την αφήνουν να είναι νόμιμη, όταν βγάζουν δημόσια τις φωτογραφίες της στο μεσημεριανό δελτίο ειδήσεων χωρίς τη συναίνεσή της και όταν η εισαγγελέας τής λέει να μην κυκλοφορεί στην Ομόνοια γιατί θα τη συλλαμβάνουν ως «παράνομη πόρνη για προσβολή δημοσίας αιδούς» οπουδήποτε, ακόμα και όταν κάνει τα ψώνια της στο σούπερ μάρκετ της γειτονιάς της.

Θύμα του άδικου νομοθετικού πλαισίου είναι γιατί, ενώ προβλέπεται η έκδοση άδειας εργασίας στο σεξ βάσει του Ν.2734/1999, οι προϋποθέσεις είναι τόσο αυστηρές που ουσιαστικά δεν της επιτρέπεται να βγάλει άδεια εργασίας (άρα να είναι νόμιμη με εργασιακά δικαιώματα) ενώ ταυτόχρονα είναι αδύνατο να εργαστεί σε νόμιμο χώρο (διαμέρισμα, σπίτι) με άδεια εγκατάστασης:

  • Σύμφωνα με το Ν.2734/1999, οι εργαζόμενοι/ες στο σεξ θα πρέπει να είναι άγαμοι/ες ή σε χηρεία ή διαζευγμένοι/ες και όχι παντρεμένοι/ες, πρόβλεψη που αμφισβητεί ευθέως τα ίσα δικαιώματα στην εργασία.
  • Θα πρέπει να μην πάσχει από οποιασδήποτε μορφής ψυχικής νόσου και να μην είναι χρήστης ναρκωτικών ουσιών. Με άλλα λόγια, ακόμα και αν πάσχει από κατάθλιψη ή κρίσεις πανικού, όπως και σε περίπτωση που κάνει περιστασιακή χρήση κάνναβης για παράδειγμα, δεν θα της δοθεί η άδεια εργασίας.
  • Απαγορεύεται ο ομαδικός εταιρισμός,  δηλαδή σε περίπτωση που μία εργαζόμενη στο σεξ θέλει να μοιραστεί τα έξοδα του χώρου με άλλες γυναίκες και να δουλεύουν σε βάρδιες (π.χ. 1μμ-9μμ & 9μμ-6πμ πενθήμερο), μπορούν μόνο παράνομα να το κάνουν, ή αν καταφέρουν να πείσουν και να πάρουν τη συγκατάθεση του ιδιοκτήτη.
  • Η άδεια εγκατάστασης σε χώρους για υπηρεσίες σεξ είναι αδύνατον να εκδοθεί και άρα η εργαζόμενη στο σεξ δεν μπορεί να προσληφθεί σε νόμιμο χώρο, γιατί εντός αστικού ιστού δεν υπάρχουν χώροι που να απέχουν σε ακτίνα λιγότερο από 200 μέτρα από ναούς, σχολεία, νηπιαγωγεία, φροντιστήρια, παιδικούς σταθμούς, νοσηλευτικά ιδρύματα, κέντρα νεότητας, αθλητικά κέντρα, οικοτροφεία, βιβλιοθήκες και ευαγή ιδρύματα, καθώς και από πλατείες και παιδικές χαρές. Επίσης, προβλέπεται ότι με απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου μπορεί να αυξάνονται οι προαναφερόμενες αποστάσεις και να καθορίζονται και άλλα κτίρια, στα οποία δεν επιτρέπεται η εγκατάσταση εκδιδομένων με αμοιβή προσώπων, καθώς και οι αποστάσεις μεταξύ οικημάτων, στα οποία μπορούν τα εν λόγω πρόσωπα να εγκαθίστανται.
  • Η άδεια εγκατάστασης επιτρέπεται μόνο σε σπίτια και όχι σε ξενοδοχεία, και θα πρέπει να έχει την έγγραφη συγκατάθεση του ιδιοκτήτη του εν λόγω οικήματος. Αν πρόκειται για διαμέρισμα πολυκατοικίας, απαιτείται συγκατάθεση όλων των συνιδιοκτητών και ενοίκων αυτής.

Θύμα είναι γιατί στο τμήμα οικογενειακού προγραμματισμού δημόσιου νοσοκομείου, η μαία της έκανε θρησκευτική κατήχηση για την αξία της μητρότητας και τελικά δεν μπόρεσε να κάνει διακοπή κύησης εκεί, αλλά χρειάστηκε να πληρώσει “μαύρα” σε ιδιωτική κλινική. Θύμα είναι γιατί οι περαστικοί την κοιτάνε με οίκτο που είναι «πόρνη» και δεν τη βλέπουν ως άνθρωπο με αξιοπρέπεια, γιατί όλοι τους εξάλλου σε κάθε λεπτό της ζωής τους σφύζουν από ηθική. Θύμα είναι γιατί η κοινωνία την αποκαλεί πουτάνα και πόρνη ενώ είναι εργαζόμενη, νοικοκυρά, μητέρα, φίλη, μαγείρισσα και χορεύτρια.

Θα μπορούσα να περιγράψω πολλές ακόμα πραγματικές ιστορίες από την καθημερινότητα των εργαζόμενων στο σεξ. Γράφω αυτές τις λέξεις συναισθηματικά φορτισμένη από την αδικία και τη θυματοποίηση που βιώνουν καθημερινά οι cis & trans γυναίκες που εργάζονται στο σεξ, Ελληνίδες και μετανάστριες. Όταν τις γνωρίζεις και συζητάς μαζί τους για 2 χρόνια είναι αδύνατο να υποστηρίξεις πολιτικές και απόψεις που πρεσβεύουν τη σωτηρία τους ως «θύματα trafficking» και την εξάλειψη της πορνείας, χωρίς να τις έχουν ποτέ ρωτήσει για το τι θέλουν οι ίδιες για τη ζωή τους, διαιωνίζοντας έμφυλα στερεότυπα και τη θυματοποίηση τους.

Γράφω αυτές τις λέξεις γιατί οι 323 cis & trans γυναίκες που έχουν έρθει στο Κέντρο Ημέρας του Πρωτοβάθμιου φορέα πρόληψης και ενδυνάμωσης εργαζόμενων στο σεξ, Red Umbrella Athens, φοβούνται να μιλήσουν και να καταγγείλουν την καθημερινή βία από κρατικούς φορείς και έννομους πολίτες εξαιτίας της παράνομης εργασίας τους. Φοβούνται να φανταστούν τη ζωή τους με ίσα δικαιώματα. Όμως, οι 323 γυναίκες αυτές εργάζονται στο σεξ εδώ και χρόνια, βιοπορίζονται, ζουν δίπλα μας και έχουν ανάγκη από τον σεβασμό, την ισότιμη υποστήριξη και ενδυνάμωση για να βρουν λύσεις μόνες τους για τα καθημερινά τους προβλήματα και να ζήσουν όπως εκείνες αποφασίζουν και νιώθουν ότι μπορούν. Έχουν αξιοπρέπεια, θάρρος για ζωή, θυμό για την κοινωνική αδικία και απόγνωση για την κρατική και μιντιακή κακοποίηση.  Δεν θέλουν βουρκωμένα βλέμματα γεμάτο οίκτο, ούτε αγκαλιές ελεημοσύνης γιατί τις σπρώχνουν πιο βαθιά στην απελπισία, την ανημπόρια, την ευαλωτότητα.

Στο Κέντρο Ημέρας του Red Umbrella Athens δεν έρχονται άνθρωποι που εργάζονται στο σεξ ως «θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης» αλλά έρχονται ως θύματα των κοινωνικών ανισοτήτων. Σε αυτό το Κέντρο ημέρας έχω γνωρίσει γυναίκες κατ’ ουσίαν φεμινίστριες, γυναίκες με αξιοπρέπεια, με θάρρος για ζωή στο κοινωνικό περιθώριο. Έχω γνωρίσει την κυρία Ελπίδα που με κοίταξε στα μάτια με τέτοια τόλμη και μου είπε ότι 20 χρόνια έχει δουλέψει χωρίς ρεπό και διακοπές ποτέ, κι έχει κάνει πολλές δουλειές για να καταφέρει να σπουδάσει τις κόρες της, να αγοράσει 2 σπίτια για εκείνη και τη μεγάλη της κόρη, να έχει το δικό της αμάξι και να επισκευάσει το σπίτι των γονιών της, και σε 5 χρόνια να μην δουλεύει άλλο σε οίκο ανοχής αλλά με τα λεφτά που έχει στην άκρη θα ηρεμήσει κι αυτή επιτέλους στο χωριό της. Δεν είναι θύμα γιατί πηγαίνει στον γυναικολόγο ιδιωτικά κάθε 6 μήνες, κι ας μην έχει ασφάλεια κι ας μην της δίνουν άδεια εργασίας για να έχει ένσημα, επιδόματα και σύνταξη. Δεν είναι θύμα γιατί δεν θα δουλέψει ποτέ χωρίς προφυλακτικό και γιατί βοηθάει τους πελάτες με στυτική δυσλειτουργία και με αναπηρίες να ικανοποιηθούν σεξουαλικά. Η κυρία Ελπίδα έχει αξιοπρέπεια και είναι περήφανη γιατί το κράτος την σπρώχνει στο περιθώριο και την παρανομία αλλά εκείνη ποτέ δεν έκλεψε, ποτέ δεν κακοποιήθηκε και ποτέ δεν φοβήθηκε να πει «όχι» και να καταγγείλει τους εκβιαστές της. Είναι στιγμές όμως που παραδέχεται ότι κουράστηκε να ζει με τον φόβο και τη ντροπή μήπως μάθουν οι κόρες της τι δουλειά κάνει. Είναι στιγμές που παραδέχεται ότι θα ήθελε να μπορεί να πάρει αναρρωτική άδεια όταν είναι τόσο άρρωστη, χωρίς να έχει το άγχος του ενοικίου και των λογαριασμών. Η κυρία Ελπίδα είναι φεμινίστρια κι ας μην το ξέρει γιατί εξάλλου δεν είχε την ευκαιρία να διαβάσει για τον φεμινισμό. Η ιστορία της κυρίας Ελπίδας με κάνει να αμφισβητώ αν είναι πραγματικά φεμινίστριες εκείνες οι γυναίκες στη ζωή τους καθημερινά που γεννήθηκαν με πολλά κοινωνικά προνόμια και διεκδικούν την εξάλειψη της πορνείας. Αν αυτό γινόταν σήμερα με έναν μαγικό τρόπο, αν δηλαδή σταματήσουν να παρέχονται υπηρεσίες σεξ, δεν μπορούσε να εργαστεί κανένα άτομο και δεν υπήρχαν πελάτες, τι θα γινόταν η κυρία Ελπίδα; Θα έβρισκε με τον ίδιο μαγικό τρόπο άλλη δουλειά σήμερα κιόλας;

Υπάρχει η κυρία Ελπίδα και πολλές ακόμα Ελπίδες που ζητούν απελπισμένα να υπάρξουν πολιτικές για την καταπολέμηση της φτώχειας, της ανεργίας, της κοινωνικής αδικίας, της βίας, του ρατσισμού και των κοινωνικών διακρίσεων. Όπως επίσης, να βελτιωθεί ο Ν.2734/1999 με τέτοιο τρόπο που οι εργαζόμενοι/-ες στο σεξ να μην φοβούνται ότι θα διαρρεύσουν τα προσωπικά τους στοιχεία, να έχουν κοινωνική ασφάλιση και σύνταξη και να μη νιώθουν ντροπή να κάνουν αίτηση στον ΟΑΕΔ για κοινωφελή εργασία. Αυτό θέλουν και οφείλουμε να τις ακούσουμε και όχι να μιλάμε εξ ονόματος τους. Πώς μπορείς να χαράζεις πολιτικές χωρίς να έχεις συνομιλήσεις με τα άτομα που τα αφορά;

Στο Red Umbrella Athens σχεδιάζουμε τις υπηρεσίες και τις διεκδικήσεις μας μαζί με τα άτομα που εργάζονται στο σεξ -αυτός είναι ο σκοπός και το όραμα του: να γίνει ανοιχτός διάλογος με τους ίδιους τους εργαζόμενους στο σεξ (γυναίκες, άνδρες, μετανάστες, Ελληνίδες, κτλ) και να μετουσιωθεί σε εθνικό σχέδιο δράσης για την εργασία στο σεξ με ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις για όλους τους εργαζόμενους.