του Θάνου Καμήλαλη

Για όλους τους εμπλεκόμενους στο πολιτικό παιχνίδι, η αυτή καθαυτή η Συμφωνία των Πρεσπών δεν έχει μεγάλη σημασία. Από ένα ιστορικό από καθε άποψη κείμενο που επιχειρεί να επιλύσει μία διαμάχη 25 χρόνων μεταξύ της Ελλάδας και της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, έχει μετατραπεί σε ένα εργαλείο εξυπηρέτησης συμφερόντων, μικροπολιτικής, ή αφηγήματος για την επόμενη μέρα. Το «Μακεδονικό», μέσα στην πολυπλοκότητα του, τις εξωτερικές πιέσεις (βλ.ΝΑΤΟ, ΕΕ), τη διαπραγμάτευση, τις «κόκκινες γραμμές», έχει καταλήξει να είναι το εργαλείο που αναδιατάσσει το πολιτικό σκηνικό, το όχημα στο οποίο επιβιβάζονται βουλευτές, πολιτικοί αρχηγοί και κόμματα για την επόμενη, μετεκλογική μέρα. Ο βομβαρδισμός με εξελίξεις, δηλώσεις και σενάρια γύρω από την ψήφιση της Συμφωνίας των Πρεσπών στην ελληνική Βουλή είναι καθημερινός, αλλά πίσω από όλον αυτόν τον θόρυβο, κρύβεται μια μάχη επιβίωσης, κυβερνητικής, κοινοβουλευτικής ή πολιτικής.

Σε πρώτο στάδιο, η ανάγκη επιβίωσης είναι τεράστια για τα μικρότερα κόμματα που απαρτίζουν την ελληνική Βουλή. Η Βουλή αυτήν την στιγμή έχει 8 κόμματα. Οι προβλέψεις λένε ότι η επόμενη θα έχει σίγουρα λιγότερα, ίσως 6, μπορεί ακόμα και 5 κόμματα. Αυτό σημαίνει ότι ΑΝΕΛ, Ποτάμι και Ένωση Κεντρώων βρίσκονται στο χείλος του γκρεμού (και η ιστορία έχει δείξει ότι αν ένα κόμμα φύγει από τη Βουλή, ουσιαστικά αυτοδιαλύεται). Εδώ και έναν χρόνο περίπου, οι αποχωρήσεις βουλευτών από αυτά τα τρία κόμματα είναι διαδοχικές, η Ένωση Κεντρώων μάλιστα αυτήν τη στιγμή με το ζόρι συγκροτεί κοινοβουλευτική ομάδα. Παράλληλα, κάθε βουλευτής που αποχωρεί έχει το βλέμμα σε ένα από τα δύο μεγάλα κόμματα, σε μια κατάσταση που μοιάζει με ποδοσφαιρική μεταγραφική περίοδο. 

Δεν είναι τυχαίο που κεντρικά πρόσωπα σε όλη αυτήν την ατέλειωτη συζήτηση είναι ο υπουργός Άμυνας και πρόεδρος των ΑΝΕΛ, Πάνος Καμμένος και ο επικεφαλής του Ποταμιού, Σταύρος Θεοδωράκης. O πρώτος παρουσιάζεται ως ο «απρόβλεπτος παράγοντας» που μπορεί να «ρίξει την κυβέρνηση, ενώ ο δεύτερος, αυτός και οι βουλευτές του, ως αυτός που μπορεί να δώσει χείρα βοηθείας σε αυτήν. Παράλληλα, οι δύο αυτοί πολιτικοί αρχηγοί βλέπουν τα κόμματά τους να κλυδωνίζονται και να απειλούνται με διάλυση, με αποτέλεσμα να αναζητούν τρόπο διαφυγής από το αδιέξοδο.

Τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα

Αλλά φυσικά η συζήτηση για το Ποτάμι δεν συγκρίνεται με την αναγωγή του Πάνου Καμμένου σε απόλυτο πρωταγωνιστή των εξελίξεων. Ο υπουργός Άμυνας, που αρέσκεται στα μεγάλα λόγια, την Κυριακή κήρυξε «ανένδοτο αγώνα» κι έγραψε συγκεκριμένα:

Εκτός του ότι πρόκειται για τον ίδιο πολιτικό που κάποτε «θα το έκανε Κούγκι» η κυβέρνηση υπέγραφε το τρίτο μνημόνιο, του ίδιου πολιτικού που παραδέχθηκε την αντισυνταγματική αύξηση του ΦΠΑ στα νησιά μία μερά αφού την ψήφισε στη Βουλή, θα πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι:

  • Ο Καμμένος έχει υποσχεθεί ότι «θα κάνει ότι μπορεί» για να μην περάσει η Συμφωνία των Πρεσπών». Δεν το έχει κάνει. Αντίθετα, έχει χαρακτηρίσει πολλές φορές τη Συμφωνία «νεκρή», σχολιάζοντας π.χ. το δημοψήφισμα στην ΠΓΔΜ αμέσως μετά τα πρώτα αποτελέσματα και επίσης, σε αντιδιαστολή με τις πύρινες του δηλώσεις, έχει εξαντλήσει όλα τα περιθώρια προκειμένου να κάνει μεν την «ηρωική του έξοδο», αλλά παράλληλα να μην δημιουργήσει πρόβλημα στον ΣΥΡΙΖΑ.
  • Ακόμα και στην κήρυξη του «ανενδότου», ο Καμμένος επιτίθεται μόνο στον Νίκο Κοτζιά, τον οποίον χαρακτηρίζει «ολετήρα». Η λεπτομέρεια όμως είναι εδώ ότι δεν κυβερνάει ο πρώην υπουργός Εξωτερικών. Η Συμφωνία των Πρεσπών έχει την υπογραφή του Αλέξη Τσίπρα, αλλά η Μακεδονομαχία του υπουργού Άμυνας έχει μάλλον τα όριά της.
  • Ο Πάνος Καμμένος, από τη θέση του υπουργού Άμυνας, γνωρίζει πολύ καλά τις αμερικανικές πιέσεις για να κυρωθεί η Συμφωνία των Πρεσπών και, το σημαντικότερο, το πόσο ζημιογόνα θα είναι για την εξωτερική πολιτική της χώρας η κατάρρευση της Συμφωνίας με ευθύνη της Ελλάδος. Παραμένει όμως ο καλύτερος υπηρέτης των αμερικανικών συμφερόντων στη χώρα (μάλιστα κατατέθηκε τη Δευτέρα εν μέσω του «ανενδότου» Η τροπολογία για τη συμφωνία με τις ΗΠΑ για τα F-16) και δεν τολμάει να επιρρίψει οποιαδήποτε ευθύνη στις ΗΠΑ. Οι κορώνες για εθνικά θέματα και εθνική κυριαρχία σταματούν όταν προσφέρονται περιοχές της χώρας για επέκταση αμερικανικών βάσεων και οικονομικές συμφωνίες για εξοπλισμούς.
  • Ο Καμμένος φωνάζει για «ανένδοτο», αλλά ανέβαλε την προγραμματισμένη τηλεοπτική του συνέντευξη στο Star μετά από τηλεφωνική επικοινωνία με τον Αλέξη Τσίπρα

Όλα τα παραπάνω και όλες οι προηγούμενες εντάσεις μεταξύ ΑΝΕΛ – ΣΥΡΙΖΑ, δείχνουν ότι το διαζύγιο, όταν αυτό έρθει, είναι βελούδινο και προσχεδιασμένο. Είναι εδώ και καιρό κουραστικό, άσκοπο και τελικά ψευδές  να μιλάει κανείς για «ενδοκυβερνητικές κρίσεις» και ένταση μεταξύ Τσίπρα – Καμμένου. Η «ηρωική έξοδος» του υπουργού Άμυνας θα γίνει με θεατρικούς όρους, αλλά με τρόπο δεν θα δημιουργεί σοβαρό πρόβλημα στην κυβέρνηση, που φαίνεται να έχει βρει τους βουλευτές που χρειάζεται να να περάσει τη Συμφωνία των Πρεσπών. Ο Αλέξης Τσίπρας αυτήν η στιγμή έχει τους βουλευτές για να περάσει τη Συμφωνία, αλλά και για να μην στηριχθεί μια πιθανή πρόταση μομφής της ΝΔ. Η πιθανή ρήξη με τον κυβερνητικό του εταίρο θα γίνει για το θεαθήναι.

Η εξουσία πάνω από την ουσία

Στο παιχνίδι γύρω από το Μακεδονικό όμως, συμμετέχουν σχεδόν όλοι. Η Νέα Δημοκρατία για παράδειγμα, μην μπορώντας να αρθρώσει μια καλύτερη πρόταση για την Οικονομία, βρήκε στο Μακεδονικό το κατάλληλο γι αυτήν πεδίο αντιπαράθεσης με τον ΣΥΡΙΖΑ. Άφησε στην άκρη την «εθνική γραμμή», με γεωγραφικό προσδιορισμo και σύνθετη ονομασία για όλες τις χρήσεις, με στόχο να χρησιμοποιήσει την παραπληροφόρηση και τις εθνικιστικές κορώνες γύρω από τη Συμφωνία των Πρεσπών για να διασφαλίσει την επαναφορά της στην εξουσία. Από κοντά και το ΚΙΝΑΛ, που προσπαθεί όπως μπορεί να προκαλέσει εκλογές, γνωρίζοντας ότι είναι πολύ πιθανό να βρεθεί στην επόμενη κυβέρνηση, ασχέτως του ποιος θα κερδίσει, διολισθάινοντας έτσι σε όλο και πιο δεξιές θέσεις στο ζήτημα της Συμφωνίας.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, που άνοιξε το θέμα λόγω των πιέσεων του ΝΑΤΟ, επιχειρεί, αφού το «μνημόνιο – αντιμνημόνιο» έχει πεθάνει σε κεντρικό επίπεδο, να χαράξει γύρω από την αντιπαράθεση τις νέες διαχωριστικές γραμμές, μεταξύ Συντηρητισμού και Προοδευτισμού και να συσπειρώσει γύρω του δυνάμεις της σοσιαλδημοκρατίας και μερίδα της Αριστεράς που τον έχει εγκαταλείψει. Το άνοιγμα του προς «το κέντρο» έχει ξεκινήσει εδώ και πολύ καιρό και θα ενισχυεθί με την αποχώρηση του Πάνου Καμμένου και πιθανώς έναν νέο μικρό ανασχηματισμό.

Στον ακροδεξιό χώρο, δημιουργούνται κόμματα και κομματίδια που προτάσσουν την πατριδοκαπηλία για να βρεθούν στη Βουλή και να γίνουν οι νέοι ΑΝΕΛ, το νέο ΛΑΟΣ ή «σοβαρή Χρυσή Αυγή». Η ορίτζιναλ Χρυσή Αυγή, τα νεοναζιστικά τάγματα εφόδου, βρήκε πρόσφορο έδαφος για να βγει ξανά στους δρόμους.

Μέσα σε όλες αυτές οι διεργασίες, το κείμενο της Συμφωνίας των Πρεσπών δεν έχει σημασία. Ελάχιστοι πχ. ενδιαφέρονται για τις συνταγματικές αλλαγές στην ΠΓΔΜ, για τις τροπολογίες που διασφαλίζουν το θέμα της ιθαγένειας, για το γεγονός ότι η άλλη πλευρά είχε πάντα πολύ σοβαρά επιχειρήματα στο θέμα της μακεδονικής γλώσσας και την ξεκάθαρη διατύπωση ότι το γειτονικό κράτος δεν συνδέεται με κανέναν τρόπο με την ιστορία της αρχαίας Μακεδονίας. Μπροστά στις προσωπικές και κομματικές στρατηγικές, η ουσία του ζητήματος η αναγκαία ψυχραιμία και η ενημέρωση των πολιτών έχει προ πολλού χαθεί, για ένα θέμα που προβάλεται ως πολύ σοβαρό και «εθνικό».

Ας ετοιμάσουμε λοιπόν τα ποπ κορν και ας παρακολουθήσουμε τις «καταιγιστικές εξελίξεις», (αποχωρήσεις, προτάσεις δυσπιστίας, ανασχηματισμό) σε ένα υποτιθέμενο πολιτικό «θρίλερ», που στην πράξη όμως είναι ριάλιτι επιβίωσης. Απλά ας έχουμε στο νου μας ότι το ζήτημα δεν είναι το Μακεδονικό, αλλά η κάλπη.