Ειδικότερα, στην επιστολή του ο υπουργός Δικαιοσύνης επισημαίνει την απόλυτη τήρηση της συνταγματικής νομιμότητας και κοινοβουλευτικής τάξης κατά τη διενεργηθείσα διαδικασία προεπιλογής και απευθύνει πρόσκληση, ώστε η εκκρεμής διαδικασία επιλογής του επόμενου προέδρου και εισαγγελέα του Αρείου Πάγου και των τριών αντιπροέδρων του Συμβουλίου της Επικρατείας να ολοκληρωθεί μετά από συμφωνία με την αξιωματική αντιπολίτευση.
«Παρά το γεγονός ότι δεν υφίσταται κανένα συνταγματικό ή νομικό κώλυμα για την ολοκλήρωση της εκκρεμούς διαδικασίας, δεδομένου ότι ο ίδιος ο Κώδικας Οργάνωσης Δικαστηρίων ρητά προβλέπει την ολοκλήρωσή της ακόμα και μετά τη διάλυση της Βουλής (άρθρο 49 παρ. 3 τελευταίο εδάφιο), αντιλαμβανόμενος όμως το πολιτικό ζήτημα το οποίο έχει ανακύψει και επειδή θεωρώ κοινή θεσμική υποχρέωση να αποτραπεί η εντύπωση ότι η επιλογή της ηγεσίας των Ανωτάτων Δικαστηρίων της χώρας συνιστά «δέσμευση» οποιασδήποτε κυβέρνησης, σας εκφράζω τη βούληση της Κυβέρνησης, να επιλεγούν ο επόμενος Πρόεδρος και Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου και οι τρεις Αντιπρόεδροι του Συμβουλίου της Επικρατείας από το Υπουργικό Συμβούλιο μετά από συμφωνία με την Αξιωματική Αντιπολίτευση, τιμώντας έτσι τους δικαστικούς λειτουργούς που έχουν ήδη προεπιλεγεί, δίνοντας ταυτόχρονα και ένα ισχυρό μήνυμα συναίνεσης στο συνταγματικό αυτονόητο του σεβασμού μας προς την ανεξάρτητη Δικαιοσύνη» καταλήγει η επιστολή.
Αξίζει να σημειωθεί πως παρά την έντονη φημολογία, και τις εκκλήσεις από πρόσωπα όπως ο Βαγγέλης Βενιζέλος, τελικά δεν έχει υπάρξει καμία παρέμβαση του Προέδρου της Δημοκρατίας επί του θέματος. Το πρωί της Πέμπτης, δημοσιεύματα ήθελαν τον Προκόπη Παυλόπουλο να παρεμβαίνει στο θέμα της εκλογής της νέας ηγεσίας του Αρείου Πάγου, χωρίς ωστόσο, κατά πως φαίνεται, να ευσταθούν. Σύμφωνα με πηγές της Προεδρίας της Δημοκρατίας που επικαλείται το Αθηναϊκό Πρακτορείο, τα σχετικά δημοσιεύματα περί δήθεν παρέμβασης του Προέδρου της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλου στο θέμα της εκλογής της ηγεσίας στη Δικαιοσύνη διαψεύδονται, με τις ίδιες πληροφορίες να αναφέρουν πως δεν έχει υπάρξει «καμία παρέμβαση προς καμία κατεύθυνση από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας».
Διαβάστε αναλυτικά την επιστολή του Μ. Καλογήρου στον Κ. Μητσοτάκη:
Αντιδράσεις από Νέα Δημοκρατία και εντός ΣΥΡΙΖΑ
Από την επόμενη της Κυριακής των ευρωεκλογών, η αντιπαράθεση μεταξύ κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης έχει φέρει το ζήτημα της εκλογής των προσώπων που θα στελεχώσουν την ηγεσία των ανωτάτων δικαστηρίων στο επίκεντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης, με πολιτικά πρόσωπα και από τις δύο πλευρά να τάσσονται υπέρ και κατά της διαδικασίας.
Την αντίθεσή του στις δρομολογούμενες εξελίξεις εξέφρασε ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Νίκος Φίλης, που μιλώντας στον Αντ1 ζήτησε οι επίμαχες αλλαγές να γίνουν με συναινετικό τρόπο μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, τονίζοντας πάντως πως η κυβέρνηση είναι νομοθετικά καλυμμένη να προχωρήσει.
«Εγώ ακούω αυτό που λένε διαπρεπείς καθηγητές, και λέω γιατί να πρέπει να τσακωθούμε προεκλογικά, για την επιλογή της διοίκησης στον Άρειο Πάγο, θα μπορούσαμε με την ΝΔ να συναινετικά να συνεννοηθούμε, γιατί το τριπρόσωπο έχει περάσει από την διάσκεψη των προέδρων, γιατί να κόψουμε την διαδικασία, και έναν από τους τρεις μάλιστα τον έχει ψηφίσει και η ΝΔ» δήλωσε συγκεκριμένα. Από την άλλη, ο υπουργός Ναυτιλίας Φώτης Κουβέλης διερωτήθηκε «ποιος εντάσσει την ανεξάρτητη Δικαιοσύνη στην κομματική χειραγώγηση;» και υπογράμμισε πως «Δεν μπορώ να αντιληφθώ ποια είναι η καταδολίευση του Συντάγματος», μιλώντας στο ρ/σ News 247.
Από την πλευρά της Νέας Δημοκρατίας, για το θέμα τοποθετήθηκε στον ίδιο ραδιοφωνικό σταθμό ο αντιπρόεδρος του κόμματος, Κωστής Χατζηδάκης, επικαλούμενος «έγκυρους συνταγματολόγους» που τάσσονται κατά των αλλαγών, ενώ έκανε λόγο για ζήτημα δεοντολογίας και ηθικής τάξης. Από κοντά, και η Νίκη Κεραμέως, που υποστηρίζει πως η κυβέρνηση «δεν έχει ούτε τη δημοκρατική, ούτε τη συνταγματική νομιμοποίηση να προχωρήσει σε επιλογές ηγεσίας δικαιοσύνης», ενώ ο Βασίλης Κικίλιας υποστήριξε ότι «όταν ο πρωθυπουργός της χώρας αποφασίζει με διάγγελμα να παραδεχτεί ότι έχει απολέσει την εμπιστοσύνη του λαού και οδηγεί τη χώρα σε εκλογές, είναι προφανές σε όλους ότι υπάρχει πολύ σοβαρό θέμα, αν ορίσει τους δικαστές εντός της προεκλογικής περιόδου» και κάλεσε τον πρωθυπουργό να δώσει εξηγήσεις.
Ποια είναι τα πρόσωπα
Επί της διαδικασίας της επιλογής προσώπων, αξίζει να σημειωθεί πως έχουν ήδη κατατεθεί οι προτάσεις της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής, ενώ υπολείπονται η πρόταση του υπουργικού συμβουλίου προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, καθώς και η έκδοση Προεδρικού Διατάγματος για την προαγωγή στις θέσεις. Η θητεία της ανώτατης εισαγγελικής λειτουργού, Ξένης Δημητρίου, και του νυν προέδρου του Αρείου Πάγου, Βασίλη Πέππα, ολοκληρώνονται στις 30 Ιουνίου.
Σύμφωνα με τις προτάσεις της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής, τα πρόσωπα που προωθούνται για τη θέση του προέδρου του Αρείου Πάγου είναι η Διονυσία Μπιτζούνη, η Ειρήνη Καλού και η Δήμητρα Κοκοτίνη. Η πρώτη και η δεύτερη έλαβαν από 15 ψήφους, ενώ η τρίτη 13 ψήφους. Ακόμη, για τη θέση του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, η Διάσκεψη κατέληξε στους Χαράλαμπο Βουρλιώτη με 15 ψήφους, ενώ η Δ. Μπιτζούνη και η Ε. Καλού έλαβαν 9 ψήφους εκάστη.
Τι ορίζει ο νόμος
Σύμφωνα με το Σύνταγμα και το άρθρο 90, οι δικαστές που θα προαχθούν στις ηγετικές θέσεις των ανώτατων δικαστηρίων επιλέγονται από το υπουργικό συμβούλιο και η προαγωγή τους γίνεται με προεδρικό διάταγμα. Η διάταξη αναφέρεται σαφώς στη διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί, κλείνοντας με μια σημαντική φράση: πως όλα αυτά γίνονται «όπως νόμος ορίζει». Δηλαδή, το Σύνταγμα ορίζει τα όργανα που συμπράττουν (σ.σ. υπουργικό συμβούλιο και Πρόεδρος της Δημοκρατίας) και για τη διαδικασία παραπέμπει στο νόμο.
Ο Κώδικας Οργάνωσης Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών (ο νόμος που ρυθμίζει τη διαδικασία), και συγκεκριμένα το άρθρο 49 όπως ισχύει από το 2010 με το νόμο Καστανίδη (ν. 3841/2010). Ο νόμος προβλέπει μια σύνθετη διαδικασία, που περιλαμβάνει την εισήγηση του Υπουργού Δικαιοσύνης και απόφαση Υπουργικού Συμβουλίου για την προεπιλογή ορισμένου αριθμού δικαστικών για κάθε θέση, ακολούθως τη γνώμη της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής και, τέλος, νέα εισήγηση και νέα απόφαση Υπουργικού Συμβουλίου για την οριστική επιλογή στην κάθε θέση.
Ακόμη, ο νόμος αναφέρει πως ο Υπουργός κινεί τις διαδικασίες «το αργότερο ως το τέλος Απριλίου» και ότι η Διάσκεψη των Προέδρων δίνει τη γνώμη της «μέσα σε δύο μήνες». Επομένως, ο νομοθέτης προβλέπει να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία πριν τις 30 Ιουνίου που κενώνονται οι θέσεις. Στην προκειμένη περίπτωση, ο Υπουργός κίνησε τη διαδικασία στις 3 Μαΐου, με ελάχιστη καθυστέρηση λόγω των αργιών του Πάσχα. Μέσα στο Μάιο, εμπροθέσμως, η Διάσκεψη των Προέδρων έδωσε τη γνώμη της. Για την ολοκλήρωση της διαδικασίας μένει μόνο η τελική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου μετά από εισήγηση του Υπουργού.
Αναφορικά με το ερώτημα για την σημερινή χρονική συγκυρία, στις προθεσμίες που θέτει ο νόμος αποτυπώνεται η βούληση του νομοθέτη να ολοκληρωθούν έγκαιρα οι διαδικασίες, ώστε να μη μείνει ακέφαλη η ηγεσία της Δικαιοσύνης μετά τις 30 Ιουνίου. Ακόμη, ρήτρα που περιέχεται στο νόμο αναφέρει επί λέξει: «Η γνώμη της Διάσκεψης των Προέδρων μπορεί να παραλειφθεί, αν δεν είναι δυνατή η σύγκλησή της λόγω διάλυσης της Βουλής ή για οποιονδήποτε άλλο νόμιμο λόγο».
Έτσι, ο νομοθέτης αποδέχεται, επομένως, το ενδεχόμενο να κινηθεί ή να συνεχιστεί η διαδικασία ακόμα και μετά τη διάλυση της Βουλής και, άρα, κατά μείζονα λόγο, μετά την απλή προαναγγελία εκλογών –πόσω μάλλον όταν έχει ήδη δοθεί γνώμη της Διάσκεψης των Προέδρων.
Αξίζει τέλος να σημειωθεί πως, όταν ψηφίστηκε ο νόμος Καστανίδη υπήρξαν αρκετές αμφιβολίες για το εάν είναι επιτρεπτή η παρεμβολή της Διάσκεψης των Προέδρων στη συνταγματική διαδικασία. Ωστόσο, κανένας δεν αμφισβήτησε τη συνταγματικότητα της ρήτρας ότι η επιλογή μπορεί να γίνει ακόμα και μετά τη διάλυση της Βουλής, ούτε και διατυπώθηκε οποιαδήποτε τέτοια αμφισβήτηση στα εννιά χρόνια εφαρμογής του νόμου.
Συνεπώς, σ΄΄υμφωνα με το νόμο, η διαδικασία επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης δεν διακόπτεται με την προκήρυξη εκλογών ούτε, κατά μείζονα λόγο, με την απλή προαναγγελία τους.