Δυο χρόνια κρίσης
Είναι μακριά η ανάκαμψη; Τρία χρόνια από το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης βλέπουμε φως στο τούνελ ή το τρένο που έρχεται πάνω μας;
Η οικονομική κρίση που ξέσπασε το Σεπτέμβριο του 2008 στις ΗΠΑ και εξαπλώθηκε σε διάστημα λίγων ωρών σε όλες τις δυτικές μητροπόλεις έχει αφήσει παντού τα σημάδια της.
Πρόκειται όμως για μια ακόμη κυκλική κρίση που θα επιτρέψει στο οικονομικό σύστημα να αναγεννηθεί ισχυρότερο από την τέφρα του ή βρισκόμαστε μπροστά στην αρχή μιας δομικής κρίσης; Όσοι πιστεύουν το πρώτο πιστεύουν ότι αργά ή γρήγορα θα δούμε το φως στην άκρη του τούνελ. Οι υπόλοιποι φοβούνται μια διπλή ύφεση σε σχήμα W, σαν αυτή που προέβλεπε πρόσφατα ο Πολ Κρούγκμαν. Προφανώς δεν πρόκειται απλώς για ένα μισοάδειο ή για ένα μισογεμάτο ποτήρι. Πρόκειται για την εικόνα που έχει σχηματίσει o κάθένας από εμάς, για το μέλλον του καπιταλισμού στον 21 αιώνα.
Ποιοι φταίνε αυτή τη φορά;
Η Παγκόσμια Οικονομική Κρίση, συνοδεύτηκε από μια ιδιαίτερη έκρηξη φτώχειας: Τη μεγάλη φτώχεια των ιδεών. Πέρα από έναν πυροσβεστικό, καχεκτικό κευνσιανισμό που επιστρατεύτηκε για να σώσει την ουσιαστικά νεοφιλελεύθερη τάξη των πραγμάτων και μια ηθικολογική παραίνεση προς τις αγορές του χρήματος να βάλουν λίγη τάξη στο καζίνο τους (υποχρεωτικό το φράκο), τίποτα καινούργιο. Ποιός φταίει για την Κρίση; Η Αμερική που δανείζεται αλλά δεν τα μοιράζει στους φτωχούς της; Η Κίνα που τα δανείζει (και δεν τα μοιράζει στους φτωχούς της); Η μεσαία τάξη που δεν διεκδικεί πραγματικούς μισθούς, αλλά παίρνει ονειρικά δάνεια για σπίτι και αυτοκίνητο; Οι μεγάλοι ρεντιέρηδες που αγοράζουν μόνο κρατικά ομόλογα και χρυσό και δεν επενδύουν σε τίποτα δυναμικό; Οι μικροί ρεντιέρηδες που πασχίζουν για μια πελατειακή δουλειά στο δημόσιο; Οι διευθυντές που νοιάζονται μόνο για το φετεινό μπόνους και γαία πυρί μιχθήτω;
Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν φταίνε οι κερδοσκόποι και τα παράγωγα, οι συνήθεις αποδιοπομπαίοι τράγοι της ημέρας. Αυτοί είναι μόνο οι φτωχοδιάβολοι, που προσπαθώντας να κερδίσουν μερικά εκατομύρια όπως όπως ή να κλείσουν παλιές άτυχες θέσεις τους, μεταφέρουν πρώτοι και ασθμαίνοντας τα νέα και εισπράττουν όλη την κοινή δυσπιστία και περιφρόνηση. Όχι, δυστυχώς δεν φταίνε κι αυτή τη φορά οι κακοί. Πόσο επικίνδυνοι μπορεί να είναι κάποιοι, που δάνειζαν τα λεφτά τους επί μια δεκαετία στην Ελλάδα - με την ίδια ευκολία που τα δάνειζαν και στη Γερμανία! Όχι, αυτή τη φορά φταίνε οι καλοί. Αυτοί που αποδέχτηκαν την ιδιαίτερη νεοφιλελεύθερη εκδοχή της αγοράς, ως the only game in town. Αυτοί που δεν είναι σε θέση να ξεχωρίσουν τα βραχυπρόθεσμα συμφέροντα των Hedge Funds από τα μεσοπρόθεσμα της πραγματικής οικονομίας. Αυτοί που πίστεψαν ότι με ξένα δανεικά, μπορείς να κάνεις εκτός από προσωπική περιουσία και αναπτυξιακή πολιτική. Αυτοί που αποφάσισαν τώρα ανερυθρίαστα, να κατηγορήσουν τους τεμπέληδες που τους ψήφιζαν. Ναι, φευ, αυτή τη φορά φταίνε μόνο οι καλοί.
Πρόκειται όμως για μια ακόμη κυκλική κρίση που θα επιτρέψει στο οικονομικό σύστημα να αναγεννηθεί ισχυρότερο από την τέφρα του ή βρισκόμαστε μπροστά στην αρχή μιας δομικής κρίσης; Όσοι πιστεύουν το πρώτο πιστεύουν ότι αργά ή γρήγορα θα δούμε το φως στην άκρη του τούνελ. Οι υπόλοιποι φοβούνται μια διπλή ύφεση σε σχήμα W, σαν αυτή που προέβλεπε πρόσφατα ο Πολ Κρούγκμαν. Προφανώς δεν πρόκειται απλώς για ένα μισοάδειο ή για ένα μισογεμάτο ποτήρι. Πρόκειται για την εικόνα που έχει σχηματίσει o κάθένας από εμάς, για το μέλλον του καπιταλισμού στον 21 αιώνα.
Ποιοι φταίνε αυτή τη φορά;
Η Παγκόσμια Οικονομική Κρίση, συνοδεύτηκε από μια ιδιαίτερη έκρηξη φτώχειας: Τη μεγάλη φτώχεια των ιδεών. Πέρα από έναν πυροσβεστικό, καχεκτικό κευνσιανισμό που επιστρατεύτηκε για να σώσει την ουσιαστικά νεοφιλελεύθερη τάξη των πραγμάτων και μια ηθικολογική παραίνεση προς τις αγορές του χρήματος να βάλουν λίγη τάξη στο καζίνο τους (υποχρεωτικό το φράκο), τίποτα καινούργιο. Ποιός φταίει για την Κρίση; Η Αμερική που δανείζεται αλλά δεν τα μοιράζει στους φτωχούς της; Η Κίνα που τα δανείζει (και δεν τα μοιράζει στους φτωχούς της); Η μεσαία τάξη που δεν διεκδικεί πραγματικούς μισθούς, αλλά παίρνει ονειρικά δάνεια για σπίτι και αυτοκίνητο; Οι μεγάλοι ρεντιέρηδες που αγοράζουν μόνο κρατικά ομόλογα και χρυσό και δεν επενδύουν σε τίποτα δυναμικό; Οι μικροί ρεντιέρηδες που πασχίζουν για μια πελατειακή δουλειά στο δημόσιο; Οι διευθυντές που νοιάζονται μόνο για το φετεινό μπόνους και γαία πυρί μιχθήτω;
Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν φταίνε οι κερδοσκόποι και τα παράγωγα, οι συνήθεις αποδιοπομπαίοι τράγοι της ημέρας. Αυτοί είναι μόνο οι φτωχοδιάβολοι, που προσπαθώντας να κερδίσουν μερικά εκατομύρια όπως όπως ή να κλείσουν παλιές άτυχες θέσεις τους, μεταφέρουν πρώτοι και ασθμαίνοντας τα νέα και εισπράττουν όλη την κοινή δυσπιστία και περιφρόνηση. Όχι, δυστυχώς δεν φταίνε κι αυτή τη φορά οι κακοί. Πόσο επικίνδυνοι μπορεί να είναι κάποιοι, που δάνειζαν τα λεφτά τους επί μια δεκαετία στην Ελλάδα - με την ίδια ευκολία που τα δάνειζαν και στη Γερμανία! Όχι, αυτή τη φορά φταίνε οι καλοί. Αυτοί που αποδέχτηκαν την ιδιαίτερη νεοφιλελεύθερη εκδοχή της αγοράς, ως the only game in town. Αυτοί που δεν είναι σε θέση να ξεχωρίσουν τα βραχυπρόθεσμα συμφέροντα των Hedge Funds από τα μεσοπρόθεσμα της πραγματικής οικονομίας. Αυτοί που πίστεψαν ότι με ξένα δανεικά, μπορείς να κάνεις εκτός από προσωπική περιουσία και αναπτυξιακή πολιτική. Αυτοί που αποφάσισαν τώρα ανερυθρίαστα, να κατηγορήσουν τους τεμπέληδες που τους ψήφιζαν. Ναι, φευ, αυτή τη φορά φταίνε μόνο οι καλοί.