Του Ηρακλή Μπογδάνου
Στις προεδρικές εκλογές του 1989 στην Αργεντινή και ενώ η οικονομία ήταν σε (επιεικώς) οικτρή κατάσταση, ο υποψήφιος των Περονιστών Κάρλος Μένεμ όχι μόνο δεν πτοήθηκε, αλλά σε κάθε ομιλία του υπερθεμάτιζε με “salariazo” – δηλαδή με μεγάλη αύξηση όλων των μισθών! Η όλη παρουσία του Μένεμ (μακριά μαλλιά και μποέμ στάση– φανερή αδυναμία στα γρήγορα αυτοκίνητα και τις ωραίες γυναίκες – ομολογημένη και έμμονη αντιπάθεια για τους πλούσιους) έκανε όσους Αργεντίνους είχαν χρήματα, να τα βγάλουν αμέσως μαζικά από τη χώρα. Εκείνη τη χρονιά, ο συγκεκριμένος υποψήφιος ήταν το κλασικό poster child, το εύκολα αναγνωρίσιμο πρόσωπο του «λαϊκισμού» σε ολόκληρο τον πλανήτη. Η αναμενόμενη νίκη του στις εκλογές, οδήγησε σε υστερία και τρόμο όλες τις ευκατάστατες συνοικίες του Μπουένος Άιρες. Η συνέχεια όμως, ήταν τελείως διαφορετική: Με μια κινηματογραφική σε ταχύτητα ανατροπή, ο πρόεδρος πλέον Μένεμ ξέχασε τις υποσχέσεις και το σαλαριάσο, ανέκρουσε πρύμνα και έγινε μέσα σε ένα χρόνο το poster child του Washington Consensus, το πιο γνωστό και δημοφιλές πρόσωπο του νεοφιλελευθερισμού σε ολόκληρο τον πλανήτη. Τα χρήματα επέστρεψαν τρέχοντας στη χώρα – Ο πρόεδρος αποδείχτηκε «πραγματιστής». Όταν μάλιστα αποφάσισε να επισκεφτεί το χρηματιστήριο του Μπουένος Άιρες, οι traders ξέσπασαν αυθόρμητα σε ζητωκραυγές και «Βίβα Καρλίτος»! Για μια δεκαετία, η Αργεντινή κέρδιζε σε όλα τα διεθνή χρηματοπιστωτικά fora και σε όλες τις επενδυτικές επιθεωρήσεις τον ζηλευτό τίτλο του πιο καλού του μαθητή. Μετά πολλών επαίνων και κάνοντας πάντα το «σωστό», κατέληξε λοιπόν κατευθείαν στη σαρωτική, τραυματική χρεοκοπία του 2001.
Ναι, το να προδώσεις τις υποσχέσεις σου δε βγαίνει σε καλό. Μήπως η πιο ασφαλής τακτική είναι τελικά, να υπόσχεσαι μόνο «αίμα, δάκρυα και ιδρώτα» αλά Τσόρτσιλ; Δε θα κερδίσεις μεν και πολλές εκλογές έτσι, αλλά θα έχεις τουλάχιστον το κεφάλι σου ήσυχο! Έχει όσο νά’ναι και ένα κάποιο μεγαλείο αυτή η στάση. Πόσο ρεαλιστής, πόσο υπεύθυνος ήταν ας πούμε ο… Ηράκλειτος! Όταν η Έφεσος πολιορκήθηκε από τους Πέρσες, ο Ηράκλειτος ζήτησε το λόγο στην συνέλευση των πολιτών, που θα αποφάσιζε για αντίσταση ή παράδοση. Αντί όμως να μιλήσει, ανέβηκε στο βήμα με ένα δοχείο γεμάτο βρεγμένο ωμό κριθάρι (εφιαλτικό και δύσπεπτο φαγητό) και αφού το έφαγε αργά αλλά σταθερά ολόκληρο και έγλειψε το πιάτο, αποχώρησε χωρίς να αρθρώσει λέξη. Τα είχε πει όλα: αν έχετε το στομάχι να αντέξετε πολύμηνη πολιορκία, τότε ψηφίστε όχι – εγώ το έχω, αλλά αν ψηφίσετε αυτό που διάλεξα εγώ, μη παραπονιέστε μετά για τις συνέπειες. Τι ωραία να ήταν όλα τα διλήμματα τόσο καθαρά, κρυστάλλινα. Έλα όμως που δεν είναι.
Ας πάρουμε το δικό μας, το ας πούμε Μνημονιακό δίλημμα. Έχει μια πολύ μεγάλη, καθοριστική διαφορά από του Ηράκλειτου: Εμάς, και οι «Πέρσες» βρεγμένο ωμό κριθάρι θα μας ταϊζουν. Το λένε καθαρά (και γιατί να το κρύψουν άλλωστε). Και η πολιορκία δεν πρόκειται να τελειώσει. Ποτέ. Πάντα φτωχοί συγγενείς και κυνικοί ικέτες στις αγορές του χρήματος και παρατρεχάμενοι σε αυστηρές συνόδους της Ευρωζώνης, θα είμαστε. Η πρώην Ανατολική Γερμανία θα είναι το μέγιστο, το ουτοπικό όριο, το καλύτερο που έχουμε να ελπίζουμε. Τι δίλημμα είναι αυτό, χωρίς καρότο; Μόνο μαστίγιο, νηστεία και προσευχή. Η άνευ όρων παράδοση ολόκληρης χώρας, δεν εξασφαλίζει απολύτως τίποτα – ούτε καν τη χαμένη μας ανταγωνιστικότητα. Δεν ζητήσαμε και σαλαριάσο, βρε αδερφέ. Ένα καρότο, μια τόση δα μεν αλλά δική μας, πραγματική, προοπτική. Πάλι ευρωζώνη ανάπηρη μας τάζουνε…
Του Ηρακλή Μπογδάνου
Στις προεδρικές εκλογές του 1989 στην Αργεντινή και ενώ η οικονομία ήταν σε (επιεικώς) οικτρή κατάσταση, ο υποψήφιος των Περονιστών Κάρλος Μένεμ όχι μόνο δεν πτοήθηκε, αλλά σε κάθε ομιλία του υπερθεμάτιζε με “salariazo” – δηλαδή με μεγάλη αύξηση όλων των μισθών! Η όλη παρουσία του Μένεμ (μακριά μαλλιά και μποέμ στάση– φανερή αδυναμία στα γρήγορα αυτοκίνητα και τις ωραίες γυναίκες – ομολογημένη και έμμονη αντιπάθεια για τους πλούσιους) έκανε όσους Αργεντίνους είχαν χρήματα, να τα βγάλουν αμέσως μαζικά από τη χώρα. Εκείνη τη χρονιά, ο συγκεκριμένος υποψήφιος ήταν το κλασικό poster child, το εύκολα αναγνωρίσιμο πρόσωπο του «λαϊκισμού» σε ολόκληρο τον πλανήτη. Η αναμενόμενη νίκη του στις εκλογές, οδήγησε σε υστερία και τρόμο όλες τις ευκατάστατες συνοικίες του Μπουένος Άιρες. Η συνέχεια όμως, ήταν τελείως διαφορετική: Με μια κινηματογραφική σε ταχύτητα ανατροπή, ο πρόεδρος πλέον Μένεμ ξέχασε τις υποσχέσεις και το σαλαριάσο, ανέκρουσε πρύμνα και έγινε μέσα σε ένα χρόνο το poster child του Washington Consensus, το πιο γνωστό και δημοφιλές πρόσωπο του νεοφιλελευθερισμού σε ολόκληρο τον πλανήτη. Τα χρήματα επέστρεψαν τρέχοντας στη χώρα – Ο πρόεδρος αποδείχτηκε «πραγματιστής». Όταν μάλιστα αποφάσισε να επισκεφτεί το χρηματιστήριο του Μπουένος Άιρες, οι traders ξέσπασαν αυθόρμητα σε ζητωκραυγές και «Βίβα Καρλίτος»! Για μια δεκαετία, η Αργεντινή κέρδιζε σε όλα τα διεθνή χρηματοπιστωτικά fora και σε όλες τις επενδυτικές επιθεωρήσεις τον ζηλευτό τίτλο του πιο καλού του μαθητή. Μετά πολλών επαίνων και κάνοντας πάντα το «σωστό», κατέληξε λοιπόν κατευθείαν στη σαρωτική, τραυματική χρεοκοπία του 2001.
Ναι, το να προδώσεις τις υποσχέσεις σου δε βγαίνει σε καλό. Μήπως η πιο ασφαλής τακτική είναι τελικά, να υπόσχεσαι μόνο «αίμα, δάκρυα και ιδρώτα» αλά Τσόρτσιλ; Δε θα κερδίσεις μεν και πολλές εκλογές έτσι, αλλά θα έχεις τουλάχιστον το κεφάλι σου ήσυχο! Έχει όσο νά’ναι και ένα κάποιο μεγαλείο αυτή η στάση. Πόσο ρεαλιστής, πόσο υπεύθυνος ήταν ας πούμε ο… Ηράκλειτος! Όταν η Έφεσος πολιορκήθηκε από τους Πέρσες, ο Ηράκλειτος ζήτησε το λόγο στην συνέλευση των πολιτών, που θα αποφάσιζε για αντίσταση ή παράδοση. Αντί όμως να μιλήσει, ανέβηκε στο βήμα με ένα δοχείο γεμάτο βρεγμένο ωμό κριθάρι (εφιαλτικό και δύσπεπτο φαγητό) και αφού το έφαγε αργά αλλά σταθερά ολόκληρο και έγλειψε το πιάτο, αποχώρησε χωρίς να αρθρώσει λέξη. Τα είχε πει όλα: αν έχετε το στομάχι να αντέξετε πολύμηνη πολιορκία, τότε ψηφίστε όχι – εγώ το έχω, αλλά αν ψηφίσετε αυτό που διάλεξα εγώ, μη παραπονιέστε μετά για τις συνέπειες. Τι ωραία να ήταν όλα τα διλήμματα τόσο καθαρά, κρυστάλλινα. Έλα όμως που δεν είναι.
Ας πάρουμε το δικό μας, το ας πούμε Μνημονιακό δίλημμα. Έχει μια πολύ μεγάλη, καθοριστική διαφορά από του Ηράκλειτου: Εμάς, και οι «Πέρσες» βρεγμένο ωμό κριθάρι θα μας ταϊζουν. Το λένε καθαρά (και γιατί να το κρύψουν άλλωστε). Και η πολιορκία δεν πρόκειται να τελειώσει. Ποτέ. Πάντα φτωχοί συγγενείς και κυνικοί ικέτες στις αγορές του χρήματος και παρατρεχάμενοι σε αυστηρές συνόδους της Ευρωζώνης, θα είμαστε. Η πρώην Ανατολική Γερμανία θα είναι το μέγιστο, το ουτοπικό όριο, το καλύτερο που έχουμε να ελπίζουμε. Τι δίλημμα είναι αυτό, χωρίς καρότο; Μόνο μαστίγιο, νηστεία και προσευχή. Η άνευ όρων παράδοση ολόκληρης χώρας, δεν εξασφαλίζει απολύτως τίποτα – ούτε καν τη χαμένη μας ανταγωνιστικότητα. Δεν ζητήσαμε και σαλαριάσο, βρε αδερφέ. Ένα καρότο, μια τόση δα μεν αλλά δική μας, πραγματική, προοπτική. Πάλι ευρωζώνη ανάπηρη μας τάζουνε…