Στην αντιληψή μου έπεσε ένα βιβλίο, η Ακτή του Κτήνους (Savage Coast). Ένα μυθιστόρημα, εν είδει ρεπορτάζ που κυκλοφορεί στις ΗΠΑ από τις εκδόσεις Feminist Press και μας γνωρίζει μίαν Αμερικανίδα ποιήτρια και πολιτική ακτιβίστρια, την Muriel Rukeyser. Αποτελεί έλλειμμα της καθ’ ημάς εκδοτικής παραγωγής η απουσία μεταφράσεων της Ρικάιζερ και είναι μια καλή ευκαιρία φέτος που κλείνουν εκατό χρόνια από τη γέννησή της μια ανάλογη προσπάθεια.
Η Μύριελ Ρικάιζερ είναι γνωστή στη χώρα της για τη συλλογή ποιημάτων The Book of the Dead (1938), μία συνταρακτική μαρτυρία για τη βιομηχανική καταστροφή του Hawk’s Nest, στη Δυτική Βιρτζίνια. Εκεί όπου εκατοντάδες μαύροι εργάτες, έχασαν τη ζωή τους όταν εισέπνευσαν ορυκτό πυρίτιο και προσβλήθηκαν από πνευμονοκονίαση, σκάβοντας μια σήραγγα για ένα υ-δροηλεκτρικό έργο. To ποίημα συνδέει την καταπίεση των μαύρων εργατών με την περιβαλλοντική καταστροφή, καταδεικνύοντας την πίστη της Ρικάιζερ στην ευθύνη της τέχνης να παρεμβαίνει στο διαχρονικό αίτημα για κοινωνική δικαιοσύνη.
Η Ακτή του Κτήνους είναι αυτοβιογραφικό έργο. Σαν την πρωταγωνίστριά της, την Helen, η Ρικάιζερ συμμετέχει στα 1936 σε δημοσιογραφική αποστολή στη Βαρκελώνη, για να περιγράψει τη διοργάνωση της Ολυμπιάδας των Λαών –μίας πράξης διαμαρτυρίας απέναντι στην χιτλερικά χειραγωγημένη Ολυμπιάδα του Βερολίνου. Η ηρωίδα του μυθιστορήματος βρίσκεται να ταξιδεύει με το τραίνο από τη Γαλλία στην Ισπανία τις πρώτες πέντε ημέρες του Ισπανικού Εμφύλιου. Το τραίνο καθηλώνεται στη Μονσάντα, μια πόλη βόρεια της καταλανικής πρωτεύουσας, όταν οι μηχανοδηγοί ενώνονται με τη γενική απεργία, ενάντια στο στρατιωτικό πραξικόπημα.
Η πρωταγωνίστρια βιώνει ξαφνικά τη μεταμορφωτική δύναμη της ισπανικής εμπειρίας και προσεγγίζει το κέντρο μιας αναγεννημένης προσωπικότητας, της γυναίκας που διεκδικεί τον έρωτα, το λόγο, την πολιτική δράση. Φέρνει στη μνήμη της κάποια φορά που πιωμένη με δύο φίλες της στο κολλέγιο, θα φιληθεί με μια από εκείνες. Ζεί στον παρόντα χρόνο έναν παθιασμένο έρωτα μ’ ένα Γερμανό αθλητή, συνταξιδιώτη της στο τραίνο, τον Χάνς. Φτάνει στη Βαρκελώνη πάνω σε ένα φορτηγό για να αντικρίσει τα σημάδια της βίας παντού: οδοφράγματα υψώνονται στους δρόμους, κηλίδες αίματος στο αυτοκίνητο που τη μεταφέρει. Η πρόζα του μυθιστορήματος συχνά διακόπτεται από καταλόγους νεκρών στις φονικές μάχες.
Η Helen και ο Χανς ενώνονται με τους Ισπανούς Δημοκράτες σε μια πορεία, που παρελαύνει στα πλαίσια τούτης της παράξενης Ολυμπιάδας. Εκείνος χάνεται ανάμεσα στο πλήθος, γίνεται ένας από το πλήθος. Η ίδια είναι πλέον μια ολοκληρωμένη γυναίκα, αφοσιωμένη στην ιδέα της Δημοκρατίας: ‘’Ζωή μέσα στη ζωή,ο κύκλος του νερού, η μυστική πρόοδος της ολοκληρωμένης υπόστασης, μέσα σε πέντε ημέρες, παιδική ηλικία, αγάπη, επιλογή’’. Η ηρωίδα έχει κερδίσει το δικαίωμα να μιλά ελεύθερα, να ερωτεύεται όποιον αυτή επιθυμεί, να κάνει την επιλογή να αγωνίζεται για ένα δίκαιο σκοπό.
Η Ακτή του Κτήνους της Rukeyser δεν είναι ένα συμβατικό βιβλίο για τον Ισπανικό Εμφύλιο. Η φόρμα είναι ριζοσπαστική, μπλέκοντας λυρική ποίηση, αναπαραγωγή κειμένων, κινηματογραφικά ντοκουμέντα, ραδιοφωνικές εκ-πομπές, λίστες ονομάτων σε μία πειραματική αφήγηση. Δεν είναι καν ένα τελειωμένο βιβλίο, ένα κεφάλαιό του μένει ανολοκλήρωτο. ‘’’Ολοι γνωρίζουμε πως τελείωσε αυτός ο πόλεμος’’, είναι οι προλογικές αράδες. Είναι ένα βιβλίο για το πώς ξεκίνησε αυτός ο πόλεμος, το αίτημα που γέννησε να υπάρξει ένα νέο μυθιστορηματικό ύφος και πώς αυτή η σφαγή χαράχθηκε στη ζωή μιας νέας γυναίκας.
Επιστρέφοντας από την Ισπανία, η Ρικάιζερ θα κυκλοφορήσει δεκάδες βιβλία, ποίηση, αυτοβιογραφία, κριτική ακόμη και παιδικά βιβλία και θα παραμείνει σε όλη της τη ζωή φεμινίστρια και πολιτική ακτιβίστρια. Ξεκινώντας αυτήν την προσπάθεια, πιστεύουμε πως η παιδεία είναι το όπλο και το καλό βιβλίο είναι το εργαλείο για περισσότερη ανθρωπιά.