Στήριξε το TPP στην προσπάθειά του. Μάθε περισσότερα με κλικ εδώ
του Jeffrey D. Sachs
Οι απαιτήσεις της Ευρώπης -που φαινομενικά αποσκοπούν στο να διασφαλίσουν ότι η Ελλάδα μπορεί να εξυπηρετήσει το εξωτερικό της χρέος- είναι νευρικές, αφελείς και ουσιαστικά αυτοκαταστροφικές. Απορρίπτοντάς τες οι Έλληνες δεν παίζουν κάποιο παιχνίδι. Προσπαθούν απλά να μείνουν ζωντανοί.
Ότι κι αν πει κανείς για την ιστορία της οικονομικής πολιτικής στην Ελλάδα, την μη ανταγωνιστική της οικονομία, την απόφασή της να εναχθεί στην Ευρωζώνη ή για τα λάθη που έκαναν οι ευρωπαϊκές τράπεζες όταν της προσέφεραν υπερβολική πίστωση, η κατάσταση της οικονομίας είναι στα όρια. Η ανεργία ανέρχεται στο 25%. Η ανεργία των νέων ξεπερνάει το 50%. Επιπλέον το ΑΕΠ της χώρας από την αρχή της κρίσης, το 2009, έχει συρρικνωθεί κατά 25%. Η κυβέρνηση είναι αφερέγγυα. Πολλοί από τους πολίτες της πεινάνε.
Οι συνθήκες στην Ελλάδα σήμερα θυμίζουν αυτές της Γερμανίας του 1933. Φυσικά η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν χρειάζεται να φοβάται την ανάδειξη ενός Έλληνα Χίτλερ, όχι μόνο επειδή θα μπορούσε εύκολα να συντρίψει ένα τέτοιο καθεστώς, αλλά επίσης -και το πιο σημαντικό- επειδή η δημοκρατία στην Ελλάδα έχει αποδειχτεί εντυπωσιακά ώριμη κατά την διάρκεια της κρίσης. Υπάρχει όμως κάτι που πρέπει να φοβάται η Ευρώπη: Την εξαθλίωση εντός των συνόρων της και τις ολέθριες συνέπειες για την πολιτική και την κοινωνία της Γηραιάς ηπείρου. Δυστυχώς η Ευρώπη παραμένει διχασμένη κατά μήκος των γραμμών των φυλών της. Γερμανοί, Φινλανδοί, Σλοβάκοι και Ολλανδοί -μεταξύ άλλων- δεν έχουν χρόνο για τα δεινά των Ελλήνων. Οι πολιτικοί ηγέτες έχουν την τάση της εσωστρέφειας και δεν αντιλαμβάνονται την πραγματική έννοια της Ευρώπης. Η ανακούφιση της Ελλάδας είναι ένα πολύ δύσκολο ζήτημα για τις χώρες όπου τα ακροδεξιά κόμματα ανεβαίνουν ή όπου οι κεντροδεξιές κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν την άνοδο της δημοτικότητας των κομμάτων της αριστεράς.
Να είστε σίγουροι. Οι ευρωπαίοι πολιτικοί δεν κλείνουν τα μάτια σε ό,τι συμβαίνει στην Ελλάδα. Ούτε την αντιμετωπίζουν εντελώς παθητικά. Στην αρχή της κρίσης οι ευρωπαίοι πιστωτές απέφυγαν την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους και επέβαλλαν τιμωρητικά επιτόκια στα κεφάλαια διάσωσης. Αλλά όταν τα δεινά των Ελλήνων εντάθηκαν οι πολιτικοί πίεσαν τις τράπεζες του ιδιωτικού τομέα και τους άλλους ομολογιούχους ώστε να διαγράψουν το μεγαλύτερο μέρος των απαιτήσεών τους. Σε κάθε στάδιο της κρίσης ομως έχουν κάνει μόνο ότι πίστευαν ότι θα αντέξει η εθνική τους πολιτική – τίποτα περισσότερο.
Πιο συγκεκριμένα, οι ευρωπαίοι δίστασαν να κάνουν βήματα που θα ενέπλεκαν απευθείας τους φορολογούμενούς τους. Η Ελληνική κυβέρνηση ζήτησε να ανταλλάξει τα υπάρχοντα χρέη της με νέα για να πετύχει ευνοϊκότερα επιτόκια και να επιμηκύνει την διάρκεια αποπληρωμής τους. Επίσης ζήτησε η πληρωμή των τόκων να συνδεθεί με ρήτρα ανάπτυξης (και αξίζει να σημειωθεί ότι δεν έχει ζητήσει μείωση της ονομαστικής αξίας του χρέους της).
Αλλά η ελάφρυνση του χρέους αυτού του είδους από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ή την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έμεινε έξω από το τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Μέτρα σαν αυτά θα απαιτούσαν κοινοβουλευτικές ψηφοφορίες σε διάφορες χώρες της Ευρωζώνης όπου πολλές κυβερνήσεις θα αντιμετώπιζαν έντονη δημόσια κριτική από την αντιπολίτευση – και άρα δεν είχε σημασία πόσο προφανής ήταν η ανάγκη για ελάφρυνση.
Αντί να αντιμετωπίσουν τα πολιτικά εμπόδια οι ηγέτες της Ευρώπης κρύφτηκαν πίσω από ένα βουνό μιας ευσεβούς και παράλογης ρητορικής. Ορισμένοι επιμένουν ότι η Ελλάδα πρέπει να ολοκληρώσει το πρόγραμμα πληρωμών, ανεξάρτητα από τις ανθρωπιστικές και οικονομικές του συνέπειες – για να μην αναφερθούμε στην αποτυχία όλων των προηγούμενων ελληνικών κυβερνήσεων να ανταποκριθούν στους όρους του. Άλλοι προσποιούνται ότι ανησυχούν για τις επιπτώσεις του ηθικού κινδύνου της ελάφρυνσης του χρέους, παρά το γεγονός ότι το χρέος του ιδιωτικού τομέα της χώρας έχει ήδη αποσβεστεί με την επιμονή της Ε.Ε. και ότι υπάρχουν δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες, παραδείγματα αναδιάρθρωσης χρέους αφερέγγυων κρατών.
Σχεδόν πριν από έναν αιώνα, στο τέλος του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου ο John Maynard Keynes έκανε μια παρατήρηση που έχει μεγάλη σημασία σήμερα: Τότε, όπως και τώρα, οι πιστωτές (κυρίως οι ΗΠΑ) απαιτούσαν από τις βαθιά χρεωμένες χώρες να αποπληρώσουν τα χρέη τους. Ο Keynes γνώριζε ότι προδιαγραφόταν μια τραγωδία.
«Θα ήταν πρόθυμοι οι δυσαρεστημένοι λαοί της Ευρώπης την γενιά που έρχεται να δεχτούν ότι στη ζωή τους ένα σημαντικό μέρος της καθημερινής τους παραγωγής θα διατεθεί για την πληρωμή εξωτερικού χρέους;» αναρωτήθηκε στο Οικονομικό Συνέδριο για τις Επιπτώσεις της Ειρήνης. «Εν συντομία, δεν πιστεύω ότι αυτές οι πληρωμές θα συνεχίσουν να γίνονται, στην καλύτερη περίπτωση, για περισσότερο από μερικά χρόνια».
Αρκετές χώρες τώρα φαίνεται ότι σκέφτονται να αναγκάσουν την Ελλάδα σε χρεοκοπία και να προκαλέσουν την έξοδό της από το Ευρώ. Πιστεύουν ότι η επιπτώσεις μιας τέτοιας εξέλιξης μπορούν να περιοριστούν χωρίς να υπάρξει πανικός ή κίνδυνος μετάδοσης. Αυτοί είναι τυπικοί ευσεβείς πόθοι των πολιτικών. Και όντως, αυτό είναι το είδος της απροσεξίας που οδήγησε τον υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ, Hank Paulson, να αφήσει την Lehman Brothers να καταρρεύσει τον Σεπτέμβριο του 2008, δήθεν για να δώσει στην αγορά «ένα μάθημα» – και τι μάθημα! Ακόμα πληρώνουμε το μνημειώδες λάθος του Paulson.
Ομοίως, ο Keynes παρακολουθούσε με τρόμο όσους χάρασσαν την οικονομική πολιτική στα χρόνια μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο από τις αναταραχές του 1920 και μέχρι την Μεγάλη Ύφεση την δεκαετία του ’30. Το 1925 ο Keynes επέκρινε την ξεγνοιασιά εκείνων που «βρίσκονταν στο τιμόνι». Υποστήριξε ότι «η απροσεξία τους είναι σαν εξάνθημα σε έξαρση το οποίο αγνοούν με την αόριστη αισιοδοξία και την ισχυρή τους πεποίθηση ότι τίποτα πραγματικά σοβαρό δε συμβαίνει ποτέ. Στην πραγματικότητα εννέα στις δέκα φορές όντως τίποτα σοβαρό δεν συμβαίνει πέραν μιας δυσφορίας σε ομάδες του πληθυσμού. Αλλά διατρέχουν κίνδυνο την δέκατη φορά».
Σήμερα οι ευρωπαίοι πιστωτές φαίνονται διατεθειμένοι να εγκαταλείψουν την επίσημη υπόσχεσή τους περί της αμετάκλητης εισόδου στο Ευρώ προκειμένου να επιμείνουν στην είσπραξη κάποιων ψίχουλων από τους συνταξιούχους της χώρας. Αν επιμείνουν στα αιτήματά τους, αναγκάζοντας την Ελλάδα στην έξοδο, ο κόσμος δεν πρόκειται να εμπιστευτεί ξανά την μακροζωία του Ευρώ. Κατ’ ελάχιστον τα ασθενέστερα μέλη της Ευρωζώνης θα υποστούν αυξημένες πιέσεις στις αγορές. Στη χειρότερη περίπτωση θα δημιουργηθεί ένας φαύλος κύκλος πανικόβλητου κόσμου που θα τρέχει στις τράπεζες πετυχαίνοντας έτσι τον εκτροχιασμό της διαφαινόμενης ανάκαμψης της ευρωπαϊκής οικονομίας. Με την Ρωσία να δοκιμάζει την αποφασιστικότητα της Ευρώπης στα ανατολικά η χρονική στιγμή για να παίξει ένα τέτοιο στοίχημα η Ευρώπη δεν θα μπορούσε να είναι χειρότερη.
Η ελληνική κυβέρνηση έχει το δικαίωμα να χαράξει την κόκκινη γραμμή. Έχει ευθύνη απέναντι στους πολίτες της. Η πραγματική επιλογή, στην τελική, βρίσκεται στα χέρια όχι της Ελλάδας, αλλά της Ευρώπης.
© Project Syndicate
Original: The Endgame in Greece
ΠΡΟΣΟΧΗ: Όχι για αντιγραφή / αναπαραγωγή χωρίς άδεια